ریخت شناسی معماری سنتی ایران
سید مهدی مجابی نشریه بینالمللی علوم مهندسی دانشگاه علم و صنعت ایران، شماره ۵، جلد ١٨ ، زمستان 86 چکیده: سخن از شکل شناسی معماری سنتی ایران بدون تحلیل عناصر سازنده و شناخت اجزاء تشکیل دهنده آن مقوله ای ناتمام خواهد بود. هندسه این معماری نتیجه ترکیب اجزاء وعناصر بنیانی آنست که در یک فرآیند سازنده دررابطه با هم به تعادل میرسند وشکل کلی را بوجود میآورند. شکل منحصرا"حاصل تصمیم زیبائی شناسانه ای که بطوردفعی وناگهانی در ذهن طراح حاصل شده باشد نیست، بلکه محصول تدریجی یک روش ساختی– عملی است. عنصر سازنده و مشخصات فیزیکی وهندسی آن تأثیر قاطعی درنتیجه نهائی حجم کلی باقی میگذارد. فرآیند شکل گیری درطبیعت غالباً بکمک ساختار یا ساختارهائی بانجام میرسد. شکل گیری احجام درمعماری سنتی ایران نیز مشابه طبیعت از این قواعد پیروی مینماید. از این نقطه نظرآغاز مورفولژی معماری سنتی ومعماری مدرن بایکدیگر تفاوت اساسی دارد. به این معنی که اولی ازطریق حرکت عنصرپایه وسازنده و استاندارد شده درفضا ودیگری دریک فرآیند ذهنی و انتزاعی صورت می پذیرد. بهر حال شناخت بافت فیزیکی معماری سنتی برای شکل شناسی آن اهمیت تعیین کننده ای دارد. درطبیعت قید بندهای فیزیکی وشیمیائی و هندسی و…. اشکال طبیعی را استوارمیکنند وبه آنها انتظام می بخشند ، ولی معماری سنتی تنها از آن دسته از قواعد طبیعی پیروی میکند که بیشتر درقلمرو قید بندهای فیزیکی وهندسی است. زیرا مصالح ساختمانی آن عمدتا طبیعی وکمترسنتتیک است. اجزاء استاندارد شده ساختمانی است ( (PAKING) « جفت وجوری » معمار سنتی بدنبال قوانین مصالح بنائی ) بگونه ای که به تعادل نسبتاً پایداری درمقابل نیروهای وارده دست یابد. این قواعد از طریق تجربه ومشاهده درطبیعت ونهایتا تحلیل های هندسی مقدماتی دردسترس معمارقرارگرفته است و نهایتا تلاش او برای مقابله بانیروی جاذبه زمین، درشکل کلی محصول کار منعکس گردیده است. برای بیننده اثر معماری این تلاش درقالب اشکال بکار رفته قابل دریافت واحساس است ورابطه زیبائی شناسانهای برمبنای این احساس بین ناظر و اثر ایجاد میشود. واژه های کلیدی: ریخت شناسی، معماری سنتی، هندسه فیزیک، تنوع وکارآئی، ساختار
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
