■ عملکرد بست‌های قورباغه‌ایِ مخزن‌های فولادیِ هوایی در برابر زمین‌لرزه

ـ نام مقاله :
بررسی عملکرد بست‌های قورباغه‌ای در رفتار مخازن هوایی فولادی در برابر زمین‌لرزه

ـ پدیدآورندگان :
مهدی ادیبی ، ساسان عشقی

ـ چکیده :
بست‌های قورباغه‌ای که در صنعت به عنوان مهارکش معرفی می‌شوند، کاربردهای فراوانی در سازه‌های ویژه دارند. به‌کارگیریِ این بست‌ها در سازه‌های مهمی همچون مخزن‌های هوایی و دکل‌های مخابراتی از یک سو، و ناآگاهی از رفتار دقیق گونه‌های مختلفِ آن‌ها از سوی دیگر، به بررسی رفتار این بست‌ها در برابر زمین‌لرزه، اهمیتی ویژه بخشیده است. در سازه‌هایی که دارای بست قورباغه‌ای هستند و در زمین‌لرزه‌ها آسیب دیده‌اند، مشاهده می‌شود که بیش‌تر آسیب‌ها در این بست‌ها رخ داده است.
در آیین‌نامه‌های موجود سازه‌های فولادی، به‌طور محدود به این موضوع پرداخته شده است. استاندارد AISC گونه‌های مجاز این بست‌ها و ویژگی‌های فنی آن‌ها را با ذکر ظرفیت مجاز آورده است. با توجه به این که به‌کارگیریِ بست‌های قورباغه‌ای بر پایه‌ی ظرفیت کششی عضو مهاربند انجام می‌گیرد، مطالعات انجام‌پذیرفته در این مقاله، با فرض آگاهی از بار طراحی لرزه‌ایِ مهاربند، با در نظر گرفتن ملاحظات دینامیک، صورت گرفته است. از همین رو، تنها به بررسی کارکرد بست‌های قورباغه‌ای در سازه پرداخته شده است. در بخش بعدیِ مقاله نیز پس از شناسایی انواع بست‌های قورباغه‌ایِ دارای کاربرد در صنعت ساختمان و استانداردها و دستورکارهای وابسته، عملکرد آن‌ها در یکی از زمین‌لرزه‌های ایران (زمین‌لرزه‌ی فروردین‌ماه سال 1385 «سیلاخور») بررسی شده است.
سپس شماری از بست‌های موجود برای انجام آزمایش کشش برگزیده شدند. با بهره‌گیری از دستاوردهای به‌دست‌آمده از منحنی‌های نیرو ـ تغییرمکانِ دستگاه کشش و کرنش‌سنج‌هایی که بر روی بست‌ها کار گذاشته شده بودند، کوشش شد تا دریافتِ به‌تری از رفتار این اجزا به دست آید. دستاوردهای بررسی رفتار این بست‌ها، نشان‌دهنده‌ی نامناسب بودنِ نوع اتصالاتِ آن‌ها، به‌ویژه نوع قلاب‌دار این بست‌هاست. تغییرشکل نامناسب قلاب تحت اثر کشش واردشده، باعث توسعه نسافتن شکل‌پذیریِ مناسب در رفتار بست می‌شود. این دستاورد، هم در مطالعات آزمایشگاهی و هم در مشاهداتِ میدانیِ آسیب‌های زمین‌لرزه‌ی «سیلاخور» مشاهده شد.

ـ کلیدواژه‌ها :
بست‌های قورباغه‌ای ، مخازن هوایی ، رفتار لرزه‌ای ، مهندسی زلزله ، زمین‌لرزه‌ی سال 1385 سیلاخور (ایران).

ـ به‌چاپ‌رسیده در :
فصل‌نامه‌ی «دانشکده‌ی فنی دانشگاه تبریز»/ شماره‌ی 56/ زمستان 1387.