■ ساختن معماری‌های تقلیدی و شهرهای تقلیدی و سدهای بی‌رویه طبیعت ایران را دگرگون کرده است

ظفر‌نژاد: ساختن معماری‌های تقلیدی و شهرهای تقلیدی و سدهای بی‌رویه طبیعت ایران را دگرگون کرده است

یکصد و پنجاه و پنجمین گفتمان هنر و معماری با موضوع ˝هر ورقش دفتریست˝ در باغ موزه قصر برگزار شد.

جلسه این هفته گفتمان هنر و معماری با پخش فیلم مستندی از تالاب و جنگل‌های روبه انقراض ایران شروع شد.

در ادامه مهندس فاطمه ظفر‌نژاد پژوهشگر توسعه پایدار گفت: ما در آستانه روز منابع طبیعی هستیم و این بهانه‌ای است که ببینیم چه بر سر محیط زیست ما آمده است. انسان بر بستر منابع طبیعی و زیست بوم سالم است که می‌تواند به حیات خود ادامه دهد، چرا که انسان هم جزوی از طبیعت است و بدون این زیست بوم مثل تالاب‌ها، جنگل‌ها، آبهاو.... نمی‌تواند زندگی کند. پس باید از آن‌ها محافظت کند. ما در سده گذشته رفتار درستی با زیست بوم سرزمینمان نداشتیم. ساختن معماری‌های تقلیدی، شهرهای تقلیدی، ساختن سدهای بی‌رویه و.... همه و همه کمک کرد تا محیط زیستمان آسیب ببیند. آیا انسان ایرانی با همه تمدن کهنش نابود نخواهد شد؟ بله نابود خواهد شد چون اگر زیست بوم را محافظت نکنیم آسیب جدیی به ماهم وارد خواهد شد.

وی ادامه داد: انسان آنتروپوسن کیست؟ انسانی که در دو سده گذشته کره زمین را دگرگون کرده است و باعث سوراخ شدن لایه ازون شده و به خاطر منافع خود زیست بومش را تخریب کرده و یا با ساختن ساختمانهای یک شکل در همه جای کشور بدون توجه به زیست بوم منطقه معماری‌های یک شکل به وجود آورده است. مثلا در مازندران، کرمان، ماسال، سیستان و... ساختمان‌ها یک شکل هستند و این عمل بسیار وحشتناک است و باعث می‌شود که خود انسان آنترو پوسن هم از بین برود.

ظفرنژاد در پایان گفت: ما از الگوهای بومی خود جدا شده‌ایم. گسست از الگوی کشاورزی، گسست از امنیت غذایی و الگوی مصرف و... همه این‌ها با دانش بومیمان مغایرت دارد. اصولا جامعه‌ای که سوداگر باشد و همه چیز را با پول بسنجد انسان‌هایش نابود خواهند شد. پس همه ما مسئولیم.

دکتر فریبرز غیبی دکترای منابع طبیعی، دارای مقالات متعدد گفت: مقاله جدید من مربوط به چالش‌های جنگل زاگرس است. از سردشت آذربایجان غربی تا فیروز آباد فارس که من در این رابطه ۲۵ طرح کار کرده‌ام. ۵٪ آب کشور در این قسمت وجود دارد و ۱۸۰ گونه درخت و درختچه داریم. مثل درختان بلوط، کتیرا، و درختچه‌های دارویی بسیار که همین استفاده بی‌رویه از این گیاهان به عنوان دارو برای منافع خود باعث از بین رفتن این جنگل‌ها شده است و همچنین ساختن پروژه‌های معماری به حیات وحش منطقه آسیب زده. شکارچیان هم در این امر بی‌تقصیر نیستند.

وی در پایان گفت: اکوسیستم مانند یک پازل می‌ماند و همه چیز این کره باید در کنار هم باشند تا کره زمین زنده بماند و این اکوسیستم در حال نابودی است و این مسئله باید اخطاری باشد برای مسئولین زی ربط.

دکتر هادی دلیری کیا مدرس دانشگاه و عضو هیئت علمی و رئیس دانشکده علوم و تحقیقات گفت: دختر زیبای رامسر عروس نخواهد شد. تحقیقات من در مورد جنگل‌های هیرکان در شمال کشور است. خیلی جالب است که بدانیم ما ۳۶۰ روز سال را در حال سوزاندن کتاب‌هایی هستیم که نخوانده‌ایم یعنی ذر حال تخریب جنگل‌ها و زیبایی‌های آن هستیم و ۵ روز منابع طبیعی را عزاداری می‌کنیم. نگاهی بیاندازیم به نیاکانمان به طور مثال در اوستا هست که هر کسی که طبیعت را خراب کند تا ۱۰۰ ضربه شلاق خواهد خورد و یا خشایار شاه اولین گارد حفاظت از جنگل را به وجود آورد. هرودت از ایرانیان به عنوان دوستدار درخت و درخت کاری نام برده است. پس چه بر سر ما آمده که با طبیعت اینگونه رفتار می‌کنیم.!

دلیری‌کیا اظهار داشت: هیرکان جنگل‌های باستانی و میراث طبیعی جهان هستند زمانی ک همه جای دنیا را یخبندان فرا گرفته بود، جنگل‌های شمال ایران همچنان پا برجا بودند. این جنگل به صورت نوار باریکی از آذربایجان تا گلستان ادامه دارد و دارای گونه‌های مختلف گیاهی است. این جنگل در حال مردن است. بخاطر تبدیل کردن جنگل به زمینهای زراعی، ساختن ساختمان‌هایی به نام ویلا و شکار حیوانات وحشی و... چرا بایدقطع درختان را بصورت بی‌رویه داشته باشیم؟ بخاطر انسان‌های سودجو که به راحتی به مسائل مالی می‌اندیشند. باید بدانیم که منابع طبیعی منافع ملی هستند.

وی در پایان گفت: ما نباید اجازه بدهیم معماری‌هایی در این مناطق بسازند که ربطی به اقلیم و بومی بودن منطفه نداشته باشد. من نمی‌دانم چه کسی این مجوز‌ها را به معماران عزیز می‌دهد. از یک فرد بومی منطقه سوال کردم که ناراحت نیستید که جنگل در حال نابودی است، مثلا قطع بی‌رویه درختان که منجر به فقر شما شده است و خود شما هم همین درختان را قطع می‌کنید؟ در جواب گفت اول باید من زنده بمانم بعد طبیعت.

دکتر مینا استقامت دکترای محیط زیست و کشت جنگل از کشور هند گفت: جنگل‌های حرا یا ماندرویی که ۱۴٪ این جنگل‌ها در ایران قرار دارد. این جنگل‌ها برای بقای خود ویژگی‌های خاصی دارند مثل محل استقرار آن‌ها که در محل جزر و مد آب قرار دارد و خاک آن شور و دارای ریشه‌های هوایی و درختچه‌ای هستند و حالت زنده زایی دارند یعنی بذر آن‌ها لآی درختان رشد می‌کند و بعد به پایین می‌افتند و به رشد خود ادامه می‌دهند. دلایلی که باعث شده است این جنگل‌ها از دست برود توسعهٔ مخازن چاه نفت و گازوئیل و ریختن آن در سطح آب، شیرین کردن آب برای مصرف که باعث شوری بیش از حد آب شده، احداث سد بر روی رودخانه، وجود استخر پرورش میگو و..... که هر کدام به گونه‌ای آب این جنگل‌ها را آلوده کرده است و زیستگاه ماندرو‌ها را از بین برده است.

وی در پایان گفت: مدیریت ما یک مدیریت دولتی است که این روش اشتباه است دولت نباید در مسائل تخصصی وارد شود بلکه تصمیم نهایی را به کار‌شناسان و متخصصین واگذار کند و مسئلهٔ دیگری که باید به آن توجه داشته باشیم این است که جوامع بومی توانمند هستند و برای کشت و توسعهٔ جنگل‌های حرا به مشارکت همهٔ آن‌ها و جامعه نیازمند هستیم.

مهندس نرگس روحانی کار‌شناس ارشد عضو انجمن حمایت از حیوانات گفت: زندگی مردم خوزستان در خطر است. ریزگرد‌ها نفس مردم خوزستان را بریده است. دلایل ایجاد این ریزگرد‌ها بالا رفتن PH خاک به خاطر جنگ ایران و عراق و بعد عراق و آمریکا، خشک شدن تالاب‌ها به ویژه تالاب هور، ایجاد سدهای زیاد بر روی رودخانهٔ کارون و.... که برای تک تک این موارد باید به دنبال راه حل باشیم تا این استان عزیز و مقاوم را نجات دهیم.

مهندس آرش خیراندیش کار‌شناس ارشد محیط زیست گفت: جوامع محلی، جوامع مولد هستند یعنی می‌توانند از خاک، آب و دی اکسید کربن غذا تولید کنند. کشاورزان ما در قدیم سیستمی داشتند که برای تولید به هیچ کس نه دولت و نه شهر‌ها نیازی نداشتند یعنی روستا‌ها و کشاورزان مولی خود بودند که بعد از زمان اصلاحات شهری این سیستم روستا‌ها از بین رفت و به تدریج روستاییان به مصرف منابع به صورت مکرر در آمدند و خاک دچار فرسایش شد و ما به راحتی این سیستم عجیب و غریب غربی را بذیرفتیم. در نتیجه سیستم‌های مدیریتی ما دچار مشکل شد. ما باید با برنامه ریزی دقیق متولی محلی را به جای اولیه‌اش برگردانیم.

وی در پایان جلسه گفت: سبک زندگی ما تغییر کرده است. ما سبک زندگی آمریکایی را که با فرهنگ ما غریبه بود پذیرفتیم. مصرف بیش از توان، تولید مصرف گرایی و فردگرایی و لذت جویی فردی و افراطی که همه این عوامل باعث تغییر اکو سیستم ما شده است.