بخش پایانی پروژه‌ی «تلسکوپ بسیار بزرگ اروپا» که بزرگ‌ترین تلسکوپ چهان است و از سال 2018 کار خود را آغاز خواهد کرد، از امسال و هم‌زمان با برنامه‌های پنجاهمین سالگرد راه‌اندازی رصدخانه‌ی جنوبی اروپا، در این سازمان اجرا می‌شود. سال 2012 پنجاهمین سال تأسیس رصدخانه‌ی جنوبی اروپا (اسو) در شیلی است. «اسو» مهم‌ترین سازمان میان‌دولتی نجوم در جهان است. Kتیم دو زیئو»، مدیرکل رصدخانه‌ی جنوبی در این باره می‌گوید: پنجاهمین سال راه‌اندازی اسو با یکی از هیجان‌انگیزترین دوره‌های تاریخ نجوم اروپا و جهان همراه شده است که در آن، موفقیت‌های بزرگ علمی و فناوری جشن گرفته می شود. به همین منظور، اسو در طول مدت این سال، فعالیت‌های جالبی را در دستور کار دارد. از زمان پایه‌گذاری اسو در سال 1962، این سازمان تا کنون روندی طولانی را پشت سر گذاشته و پس از نیم قرن فعالیت، امروز به یک قطب بزرگ در جامعه‌ی پژوهش‌های نجومی تبدیل شده است و اکنون پربازده‌ترین رصدخانه‌ی زمینیان شناخته می‌شود. رصدخانه‌ی جنوبی اروپا، وابسته به آژانس فضایی اروپا (اسا)، با همکاری 14 کشور اتریش، بلژیک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، انگلیس، هلند، پرتغال، جمهوری چک، اسپانیا، سوئد و سوییس پایه‌گذاری شد و در سال 2010 برزیل نیز به عضویت این سازمان درآمد. ـ اسو بزرگ‌ترین تلسکوپ جهان را می‌سازد ESO هم‌اکنون سرگرم ساخت بزرگ‌ترین تلسکوپ زمینی جهان است که رصد در نور مرئی و نزدیک به مادون قرمز را امکان‌پذیر خواهد کرد. این تلسکوپ که E-ELT (تلسکوپ بسیار بزرگ اروپا) نام دارد، قرار است به بزرگ‌ترین چشم خیره‌شونده‌ی جهان به آسمان تبدیل شود. کنسرسیومی متشکل از 15 کشور عضو اسو، اکتبر 2011 به تأیید نوینی در خصوص این که پروژه‌ی ساخت E-ELT می‌تواند از سال 2012 با بودجه‌ی پیشنهادی هزار و 82 میلیون یورو آغاز شود، دست یافت. پروژه‌ی پایه‌ی تعریف این تلسکوپ، تا پایان سال 2006 به پایان رسید و پروژه‌ی نهایی آن که از امسال آغاز می‌شود، از سال 2018 وارد عمل خواهد شد. در این پروژه بیش از 30 بنیاد علمی و صنعتی، با فناوری‌های برتر در قالب برنامه‌ی ششم مطالعه و طراحی ELT و برنامه‌ی هفتم پروژه‌ی آماده‌سازی E-ELT که بخشی از بودجه‌ی آن را کمیسیون اروپا تأمین می‌کند، شرکت دارند ـ بر فراز کوه‌های آند در شیلی این تلسکوپ در منطقه‌ی «سرّو آرمازونز» در کوه‌های آند شیلی در ارتفاع 3هزار و 60 متری کار گذاشته خواهد شد. این محل به دلیل شفافیت و آرام و ناملتهب بودنِ اتمسفر و دور بودن از آلودگی‌های نوری lang=FA> شهرهای بزرگ در این ارتفاع، برای نصب این تلسکوپ برگزیده شده است. ـ ساختار بزرگ‌ترین تلسکوپ جهان E-ELT از سامانه‌ای دربردارنده‌ی 5 آینه تشکیل شده که قطر بزرگ‌ترین آن‌ها 39.4 متر و به بزرگی نصف زمین فوتبال است. این آینه‌ی بزرگ به‌تنهایی از 798 ریزآینه‌ی شش‌ضلعی هریک به پهنای 145 سانتی‌متر و قطر 5 سانتی‌متر ساخته شده است. همه‌ی این آینه‌ها از قابلیت بدشکل شدن برخوردارند و بنابراین، می‌توانند در هر لحظه با انحنای کم‌تر از یک‌ده‌هزارم یک تار مو، یک سطح بسیار دقیق و صاف را ارائه کنند. در ساخت آینه‌ی چهارم که M4 نام دارد و یک قطعه‌ی بسیار فناورانه به شمار می‌رود، شش‌هزار نفر شرکت داشته‌اند. این «ابرتلسکوپ» که نزدیک به 3هزار تن وزن دارد، در یک ساختمان بزرگ مدور قرار خواهد گرفت، که می‌تواند هماهنگ و در راستای این دستگاه حرکت کند. ـ نقش E-ELT در مطالعات اخترشناسی و پژوهش‌های کیهان‌شناسی E-ELT قادر خواهد بود نورهای بسیار ضعیف را از فواصل بسیار دور کیهان جمع‌آوری کند و مثلاً می‌تواند یک لامپ بزرگراه را در مریخ ببیند و با وجود ابعاد عظیمی که دارد، از دقت بسیار بالایی برخوردار است و می‌تواند یک سکه‌ی 2 یورویی را از فاصله‌ی 100 کیلومتری هدف بگیرد بنابراین،E-ELT ابزاری ایده‌آل برای رصد مستقیم یا غیرمستقیم سیارات منظومه‌های همسایه و بررسی احتمال وجود شرایط سازگار با گونه‌ای از زیست که در زمین می‌شناسیم، در دیگر سیارات است. این تلسکوپ می‌تواند در مطالعه‌ی این که ستارگان، کهکشان‌ها و سیاه‌چاله‌ها چگونه ساخته می‌شوند و توسعه می‌یابند، اندازه‌گیری مستقیم گسترش جهان نسبت به ابعاد آن در 10 میلیارد سال پیش، بررسی نگره‌ی نسبیت فراگیر و ارزیابی ثابت‌های فیزیک، از جمله جرم پروتون و الکترون کاربرد داشته باشد. همچنین، این تلسکوپ می‌تواند به این پرسش بنیادی که «آیا ما در جهان تنها هستیم؟» پاسخ دهد و زندگی فرازمینی را رصد کند. برگرفته از : خبرگزاری مهر www.mehrnews.com ، 19 بهمن 1390 ویرایش : امیریاشار فیلا
|
