خبرگزاری ایمنا: رشد شهر نشینی در سطح جهان این روزها توجه صاحبنظران را به ابرشهرها جلب کرده است اما به نظر می رسد که سکنی گاه های کوچکتر نیازمند توجه بیشتری هستند جمعیت جهان روزبروز بیشتر به سکونت در مناطق شهری علاقه مند می شود، در بسیاری از کشورهای کوچک تمایلات برای مهاجرت به شهرها به خوبی قابل لمس است و در کشورهایی مانند چین هم اکنون هم ترکیب بزرگی از جمعیت آنها به جای سکونت در روستاها در شهرها و شهرکها ماندگار شده اند. در هند که هم اکنون ۷۰ درصد جمعیت در مناطق روستایی زندگی می کنند و حتی بسیاری از شهرنشینان پیشه هایی وابسته به کشاورزی دارند، رشد جمعیت شهرنشین طی دهه گذشته به مراتب بیشتر از رشد جمعیت روستانشین است. جابجایی های جغرافیایی در مناطق در حال توسعه جهان سریعتر از هر جای دیگر دنیا صورت می گیرد. تحولاتی که پیش از این قرن ها زمان می برد این روزها طی چند دهه رخ می دهد و این تحولات چالش های بزرگی را بوجود می آورند. متاسفانه مراکز جمعیتی محدودی در دنیا وجود دارند که برای این چالشها خود را آماده کرده اند و تعداد کمتری از آنها تلاش می کنند که با برنامه ریزی چالشهای پیش رو را مدیریت کنند. بخش بزرگی از تلاشهای جهانی در زمینه مدیریت شهرنشینی بر روی ابرشهرها متمرکز شده است و مسلماً این حجم بی سابقه جابجایی و مهاجرت نیازهای شدید و آسیب پذیری های قابل ملاحظه ای را بوجود می آورد که می بایست هوشمندانه پاسخ داده شوند. اما اگر ما تنها به این سمت ماجرای جهانی اقبال شهرنشینی توجه کنیم مشکلات در حال ظهور دیگری را نادیده خواهیم گرفت که در سالهای آینده رو به انفجار خواهند گذاشت. مسائل مربوط به جمعیت مناطق شهری فشارهای متنوعی از جهات مختلف به ما وارد خواهد کرد که باید مورد بررسی واقع شوند: افزایش طبیعی جمعیت در مناطق شهری، مهاجرت روستاییان به مناطق شهر نشین و توسعه و افزایش تراکم جمعیتی مناطق شهرنشین و تغییرات به وجود آمده در طبقه روستایی پس از شهرنشین شدن مسائلی هستند که باید مورد بررسی و برنامه ریزی واقع شوند. بخش آخری که به آن اشاره شد یکی از مهمترین بسترهای چالش زا در روند توسعه شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه است. به عنوان مثال براساس آمارها طی دهه گذشته تعداد مراکز شهری در هندوستان از ۵۱۶۱ به ۷۹۳۵ شهر در سال ۲۰۱۱ افزایش یافته است. تعداد مراکز شهری ۵۴ درصد رشد داشته اند اما جمعیت شهرنشین ۳۲ درصد رشد پیدا کرده است. این مساله موجب تراکم پایین جمعیتی در مراکز شهری تازه تاسیس شده است و دلیل مهم آن عدم فراهم ساختن زیرساختهای مناسب سکونتی و اشتغال برای روستاییانی است که به این شهرهای جدید مهاجرت می کنند. اینها در حالی است که تعداد مناطق جمعیتی جدیدی که به طور رسمی شهر شناخته نمی شوند اما ساکنین تازه وارد آنها خود را دارای کفایت لازم برای استفاده از امکانات شهری می دانند تا ۹۰ درصد افزایش یافته اند. عدم وجود ساختارهایی مانند شهرداری، باعث بوجود آمدن مشکلات مختلف در استانداردسازی امکاناتی مانند معابر یا دیگر ابزارهای زیرساختی شهری مانند آب و برق، تجهیزات معدوم سازی پسماند، تصفیه و جابجایی فاضلاب و خدمات ابتدایی شهری می شود. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه تغییر سکونتگاه های انسانی بدون وجود نیروهای ناظر و برنامه ریز در حال وقوع است، چشم اندازی برای بهره برداری از خدمات اولیه مهم وجود ندارد و دولتهای ملی و محلی به دلیل اینکه از منابع کافی برای کنترل شهرهای جدید برخوردار نیستند چشم خود را به روی این مراکز جمعیتی جدید بسته اند. نتیجه این بی توجهی ها بی شک در آینده باید در کنار هرج و مرج، گره های ترافیکی سنگین، آلودگی و معضلات اجتماعی که ابرشهرهای امروز با آن مواجه هستند منتظر دردسرهای مشابه بوجود آمده در مراکز شهری کوچکتر و نوظهوری باشیم که امروز به آنها بی توجهی می کنیم. ضمن اینکه در اکثر مواقع شهرهای جدید مشکلاتی که مورد اشاره قرار گرفتند را در وضعیتی تشدید شده تجربه می کنند چرا که در بستر هرج و مرج و آشفتگی پا به عرصه وجود گذاشته اند در حالی که ابرشهرهای امروزی که خود درگیر مشکلات متعدد هستند حداقل این شانس را داشته اند که طی گذشت چندین دهه رشد خود را تجربه کنند. رها ساختن شهرهای جدید نه تنها بی کفایتی عمومی را نشان می دهد بلکه می تواند با به وجود آوردن اختلافات و بی عدالتی های اجتماعی بیشتر باعث از هم گسیختگی اجتماعی شود. با وجود این تهدیدها این موضوع که چرا دولتهای محلی وحتی شهروندان عادی توجهی به لزوم اتخاذ سیاستها و برنامه ریزی های پیشگیرانه نمی کنند تا شهرهای کوچک در حال ظهور را به مراکزی سکنی پذیر تبدیل کنند بیش از پیش نگران کننده است.
|
