رویای برج‌سازی در بزرگ‌ترین خانه‌ی تاریخی تهران
■ «کاخ ورسای» تهران هنوز تعیینِ حریم نشده است داستان بزرگ‌ترین خانه‌ی تاریخی تهران پس از سال‌ها کشمکش و جنجال، با ثبت ملی آن در آخرین روز بهار امسال به‌پایان رسید و خیال میراث‌دوستان برای همیشه آسوده شد. اما گویا این پایانِ ماجرای کاخ ورسای خیابان جردن نبوده و زمزمه‌هایی دربارهی خروج بزرگ‌ترین خانه‌ی تاریخی تهران از ثبت ملی و ساخت برج در آن به‌گوش می‌رسد: بر پایه‌ی طرحی که مالک کنونی کاخ «ثابت پاسال» به میراث فرهنگی داده و هنوز هیچ پاسخ رسمی دربارهی تأیید یا رد این طرح ارائه نشده است، در فضای خالیِ حیاط این بنا به سمتِ غربِ آن، طرح ساخت برجی ۱۴طبقه وجود دارد. سپیده سیروس‌نیا، معاون میراث فرهنگی استان تهران اعلام کرده بود «براساس توافق انجام شده میان میراث فرهنگی استان تهران و مالک عمارت ثابت پاسال، این خانه تاریخی پابرجا می‌ماند و در کنار آن یک مرکز اقامتی ایجاد می‌شود، درا ین بنا اصل عمارت حفظ و مرمت می‌شوداما با فاصله‌ای به اندازه عرض معبر عمارت تا دیواره خیابان جردن (آفریقا) یک هتل در بخش شمال غربی ثابت پاسال ایجاد می‌شود». شهریور امسال، مدیر کل دفتر ثبت آثار تاریخی بیان کرده بود: « برای تعیین حریم این محوطه تاریخی، نخست باید اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران پیشنهاد حریم این بنای تاریخی را به ما بدهد تا ما بتوانیم آن را به تصویب برسانیم و این یعنی ثابت پاسال حتی حریم ندارد». همه‌ی مالکان کاخ ورسای جردن اما داستان بزرگ‌ترین و گران‌ترین خانه تاریخی تهران چیست؟ کاخ ورسای به‌سفارش ایرج ثابت، پسر حبیب‌ا...ثابت معروف به ثابت پاسال، سرمایه‌دار ایرانی در پیش از انقلاب در انتهای شمالی خیابان آفریقا ساخته شد. ثابت پاسال، مالک کاخ «ورسای» که فردی بهایی بود، اولین تلویزیون ملی را راه اندازی کرد؛مالکی جدا از ایجاد کارخانه لاستیک سازی در کشور، انحصار شرکت کوکاکولا را نیز در دست گرفت. پس از انقلاب، خانه ثابت پاسال توسط بنیاد مستضعفان مصادره می‌شود و در همان سال‌ها این خانه در اختیار آقای خلخالی قرار می‌گیرد و در دوره‌ای نیز برای تطهیر آن مکان، کلاس‌های آموزش قرآن در آن دایر بوده است. در دوره‌ای نیز وزارت اطلاعات، کاخ «ورسای» را خریداری کرده و بعد از آن اسناد نشان می‌دهد این خانه به شرکت صبا میهن واگذار شده‌است. شرکت صبا میهن، تحت مالکیت سازمان بازنشستگی کل کشور است و بعد از آن کاخ «ورسای» به شرکتی به نام پیشگامان توسعه تجارت البرز فروخته شده و به گفته محمد حقانی، عضو پیشین شورای شهر تهران مالک فعلی کاخ ورسای، علی انصاری سرمایه‌دار معروف است. معماری باشکوه کاخ ورسای جردن کاخ «ورسای» یا ثابت پاسال، یکی از شاخص‌ترین و ارزشمند‌ترین بناهای معماری معاصر است. معماری بنا از روی الگوی معماری قصر پتی تریانو در ورسای فرانسه ساخته شده است.کاخ ورسای جزو آثار تاریخی دوران پهلوی دوم است و صرف نظر از بهایی بودن مالک آن و وجاهت آن شخص، این خانه معماری خاص و ارزشمندی دارد. ساخت این خانه از اوایل سال ۱۳۴۰ شروع و تا اواخر دهه ۴۰ یعنی حدود سال ۱۳۴۶ به پایان رسیده است. مطابق با اسناد و مدارک، قبل از انقلاب ۱۵ میلیون دلار قیمت گذاری شده بود. پرده‌های این خانه را از بلژیک آورده بودند و درهای آن متعلق به قصری فرانسوی بود. دستگیره‌ها را نیز از روی یک مدل مربوط به ۱۰۰ سال پیش و به‌صورت اختصاصی برای خانه ثابت پاسال ساخته بودند. درخواست‌های مکرر برای تخریب کاخ این اولین خبری نبود که درباره تخریب کاخ‌ورسای منتشر شده، بارها این کاخ مورد هجوم برج‌سازان قرار گرفته است. درچند سال اخیر مالک این کاخ ، بارها به شهرداری درخواست تخریب و احداث یک مال را داده بود که هر بار با جنجال رسانه‌ای و حساسیت افکار عمومی شهرداری پروانه‌ای برای آن صادر نمی‌کرد اما بالاخره شهرداری مجوز تخریب و نوسازی کاخ «ورسای» را صادر کرد. پیشنهاد ساخت مسجد! پس از این صدور مجوز، چمران رییس وقت شورای شهر تهران، پیشنهاد ساخت مسجد و مرکز تجاری به‌جای «کاخ‌ورسای»را به مالک داد. چمران در مصاحبه‌ای گفته است: «اطراف عمارت ثابت پاسال، ساخت و سازی وجود ندارد و تاکنون این عمارت ثبت میراثی نشده است زیرا بحث میراثی ندارد؛این در حالی است که می‌خواستند در این عمارت مجتمع تجاری بسازند و بلندمرتبه سازی کنند اما پیشنهاد دادیم این کار صورت نپذیرد و به‌صورتی این برنامه عوض شد. در حال حاضر یکی از نهادها ، این عمارت را تملک کرده است و به او پیشنهاد دادیم مرکز فرهنگی و مذهبی در آنجا ساخته شود؛ یعنی مسجد بسازند. پیشنهاد شورای شهر به‌جای حفظ گران‌ترین خانه تهران، ساخت مسجد است؛ البته باید در این مکان فرهنگی، بخش تجاری فعال شود تا مکان فرهنگی بتواند هزینه های خود را در بیاورد». ثبت ملی کاخ ورسای در آخرین روز بهاری پیشنهاد ساخت مسجد، حاشیه‌های فراوانی را به‌دنبال داشته است. البته پس از این اظهارنظر بود که میراث بالاخره پس ازچندین سال سکوت، وارد میدان شد و پروانه ثبت ملی «کاخ‌ورسای» را کلید زد. پس از ۲۰ روز، سازمان میراث فرهنگی کشور، نتوانست این بنای باشکوه معماری را با ثبت ملی آن نجات دهد. خبر ثبت ملی کاخ ورسای جردن را معاون پیشین رییس‌جمهور اعلام کرد. با ابلاغ زهرااحمدی‌پور، رییس‌وقت سازمان میراث فرهنگی کشور به استاندار تهران، این بنا در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفت. کاخ ورسای با شماره ۳۱۷۴۴ ثبت ملی شد. بازی خروج از ثبت درحالی‌که کمتر از یک سال از ثبت ملی بزرگ‌ترین خانه تاریخی تهران می‌گذرد، زمزمه‌هایی از تلاش مالک برای خروج این خانه از ثبت ملی شنیده می‌شود. نکته قابل توجه درباره مالک فعلی کاخ ورسای این است که او علاقه بسیاری به مشهور شدن دارد. در این سال‌ها با مسائل مختلف، تلاش بسیاری کرده که همیشه بر سر زبان‌ها بماند. برخی بر این باورند که او از این معروفیت به‌دنبال برداشت‌های سیاسی در آینده است. شایبه‌هایی وجود دارد که بحث خروج کاخ ورسای از ثبت ملی توسط مالک فعلی مطرح شده و او این مساله را بر سر زبان‌ها انداخته است. اما جدا از اینکه زمزمه خارج شدن کاخ ورسای از ثبت ملی از سوی مالک یا هر گروه دیگر مطرح شده باشد، مهم این است که خطر در کمین گران‌ترین خانه تاریخی تهران است و متولیان و کنشگران میراث فرهنگی کشور باید هوشیار باشند. این بازی خروج از ثبت برای سازمان میراث فرهنگی یک تلنگر محسوب می‌شود. طراحی برج‌هایی مدرن در کاخ ورسای اما این بازی با انتشار طرحی شروع شد. طرحی در شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان برج‌های کاخ ورسای درحال انتشار است. گویا هادی تهرانی، معمار مشهور ایرانی که به‌معماری سبز معروف است، به‌سفارش برادران انصاری، طرحی را برای کاخ ورسای تهیه کرده‌اند. شنیده‌ها حاکی از آن است که این طرح به‌تازگی در دانشگاه هنر توسط هادی‌تهرانی معارفه شده است.در این طرح، بنای ثابت پاسال همچنان پابرجاست و در محوطه حیاط آن، برج‌هایی که شبیه دلار طراحی شده‌اند، احداث می‌شوند. برج‌هایی که هیچ‌گونه ارتباطی با معماری اروپایی بنا یا معماری ایرانی ندارند و مدرن هستند.البته این طرحی پیشنهادی بوده و تاکنون توسط ارگانی رسمی، تصویب نشده است. حتی اگر کاخ ورسای از ثبت ملی خارج شود، باید در کمیته معماری شهرداری تهران و شهرداری منطقه تایید شود. چراغ سبز برای مالک کاخ ورسای حال پرسش اینجاست که مالک کاخ ورسای با کدام چراغ سبز، اقدام به سفارش طراحی برج‌های مدرن در محوطه بزرگ‌ترین خانه تاریخی تهران کرده است؟ بناهای تاریخی که در فهرست آثار ملی به ثبت می‌رسند، شامل ضوابط و قوانین میراث فرهنگی کشور می‌شوند، این بناها دارای حریم و محدوده خاصی هستند که هرگونه ساخت‌وساز در حریم آن‌ها، تخلف آشکاری است. حال باید دید مسئولان جدید سازمان میراث فرهنگی در پرونده کاخ ورسای چگونه عمل می‌کنند و آیا گران‌ترین خانه تهران حفظ خواهد شد؟ حفظ این بنای ارزشمند می‌تواند آزمون بزرگی برای رییس سازمان میراث فرهنگی باشد. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.با کلیک بر روی هر تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.
|
