■ مهندسان؛ جریانی که ایستاده‌اند و به جایی نمی‌رسند

مهندسان؛ جریانی که ایستاده‌اند و به جایی نمی‌رسند/ شورای مرکزی یک وظیفه فنی مهندسی عالی مطالبه کند

با توجه به نقش 90‌ درصدی جامعه مهندسان در اداره اقتصاد کشور، اهمیت نقش آنها در بخش صنایع و از جمله صنعت ساختمان یک واقعیت بی‌بدیل است.

تلاش درجهت رفع مشکلاتی مانند ترافیک و تراکم ساختمان ها، افزایش جمعیت، کمبود فضای سبز، خدمات شهری و نیز بهداشت، سلامت، آسایش و دوام ساختمان ها از جمله عمده‌ترین دغدغه‌های شهروندان و در عین حال از مهم‌ترین شرح وظایف جامعه مهندسان در حوزه مسائل شهری و صنعت ساختمان است.

با این حال درخصوص نحوه فعالیت جامعه مهندسان در عمل به مسئولیت‌های حرفه‌ای آنها، همواره مباحث و انتقادات زیادی وجود دارد. متاسفانه وضعیت شهرها و ساختمان‌های کشور گویای این واقعیت است که مهندسان به واسطه انگیزه‌های مختلف شخصی یا موانع بازدارنده بیرونی، نتوانسته‌اند در انجام بهینه تکالیف خود موفق عمل کنند. به گونه‌ای که با افزایش حجم شکایات مردمی از کیفیت پایین ساختمان‌ها و وضعیت نابسامان شهرها، آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم نیز نگرانی شدید خود را از کیفیت پایین خدمات مهندسی و آشفتگی در بازار مبادله خدمات مهندسی ابراز کرده است.

به گزارش صما، وضعیت نابسامان ارائه خدمات مهندسی به عنوان دغدغه اساسی فعالان صنعت ساختمان و وزارت راه، معضلات بی‌شماری را در بخش صنعت ساختمان به وجود آورده که این معضلات مستقیما با جان و مال مردم ارتباط دارد و از دیدگاه کارشناسان، سازمان نظام مهندسی به عنوان یک نهاد تخصصی نتوانسته نقش موثری در این حوزه ایفا کند.

هجمه مهندسان فاقد دانش و صاحب رای!

در این میان به عقیده برخی مسئولان سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور، هر فردی که در رشته مهندسی از دانشگاه فارغ التحصیل می‌شود، به صرف داشتن یک مدرک از دانشگاه یا هر موسسه آموزشی دیگری، عضو سازمان نظام مهندسی می‌شود و صاحب رای نیز است. بنابراین مهندسان برخوردار از دانش مهندسی و کارنامه تخصصی در اقلیت هستند و از حاصل فعالیت و آرای این مهندسان نمی‌توان انتظار داشت که نظام مهندسی ساختمان، سخنگوی مهندسان حرفه‌ای صنعت ساختمان باشد.

بر اساس این اظهارات، اکثریت مهندسان سازمان نظام مهندسی را جریانی تشکیل می‌دهند که ایستاده اند و به جایی نمی رسند. متاسفانه امروز صرفا به دلیل اینکه انتظارات مردم از مهندسان برآورد نمی‌شود و خود مهندسان نمی‌توانند مستقیما از مردم پول بگیرند، سازمان نظام مهندسی را ایجاد و مسئول این کار کرده‌اند.

البته در این راستا برخی کارشناسان با اعتقاد به اینکه ضعف مهندساناز نظر مسائل تئوریک چندان محسوس نیست، معتقدند: از آنجا که فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی تجربه اجرایی ندارند و با علوم و تکنولوژی‌های روز دنیا چندان آشنا نیستند، در این عرصه مشکلاتی وجود دارد که باید با برگزاری دوره‌های کارآموزی و ارائه آموزش‌های به روز این خلا را از بین برد.

برای حرف مهندسان تره خرد نمی‌کنند

این در حالی است که برخی دیگر از متخصصان با بیان اینکه دقت ناکافی در امر نظارت، تکرار بازدیدها و ارائه مشاوره فنی مهندسی نامناسب به مالکان از جمله ضعف‌های حوزه مهندسی است، معتقدند: در بسیاری موارد، نسبت به تذکرات فنی مهندسان توجهی نمی‌شود و گزارشات آنها تاثیری در روند پیشبرد پروژه ندارد. این ضعف‌ها اکثرا نشات گرفته از آن است که اگر مهندسان در هنگام بازدید و ارائه گزارش، تشخیص تخلفی را می‌دهند که به واسطه آن پروژه باید تا زمان رفع اشکال متوقف شود، نهاد ذیربط یعنی شهرداری به این تذکر مهندس عمل نمی‌کند و درنهایت پروژه حتی پایان‌کار هم می‌گیرد.

با این اوصاف مشخص است که ضمانت اجرایی برای بازدیدهای مهندسان وجود ندارد و در این شرایط اگر مهندسان اختیاری از خود نداشته باشند، عجیب نیست که علاقه‌مندی آنها به اعمال دقت در پروژه کاهش یابد.

نظارت های آبکی

از طرفی با توجه به اینکه متخصصان صنعت ساختمان نسبت به وضعیت سازمان نظام مهندسی در رابطه با ارائه خدمات مهندسی انتقادات بسیاری وارد و این خدمات را بسیار ناقص و ضعیف تلقی می‌کنند، به نظر می‌رسد که این معضل نیازمند یک ریشه‌یابی دقیق و عمیق است.

آنطور که مشخص است، در کنار عوامل مذکور، یکی از دلایل عمده ضعف خدمات مهندسی این است که مهندسان عضو نظام مهندسی صرفا موظف به نظارت چهار مرحله‌ای در بخش‌های فونداسیون، پایان اسکلت، سفت‌کاری و نازک‌کاری ساختمان هستند که به باور کارشناسان، با این نظارت چهار مرحله‌ای هیچ ساختمانی بدون عیب و اشکال ساخته نمی‌شود و از ساختمانی که حاصل چنین نظارتی است، نباید انتظار کیفیت و استحکام را داشت.

با این حساب، مشخص است که در کنار به روزرسانی دانش مهندسان، شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان باید هرچه سریعتر تکلیف مهندسان را در این بخش و در حوزه عمل به وظایف محوله گسترده‌تر کرده و از مهندسان یک وظیفه فنی مهندسی عالی مطالبه کند.