■ عنوان مقاله: گونه‌شناسی معماری مساجد محله‌ای شهر سنندج در دوره‌ی قاجار
■ نویسنده: محمدابراهیم زارعی ■ انتشاریافته در: فصل‌نامه‌ی «مطالعات شهر ایرانی اسلامی»، سال پنجم، شماره‌ی ۱۹، بهار ۱۳۹۴. ■ چکیده : سنندج مساجد محله ای متعددی دارد. ویژگی های این مساجد ایجاب میکند که به طور جداگانه مطالعه شوند. هدف از این نوشتار در ابتدا تاریخ گذاری و شناخت ویژگی های فضایی-کالبدی این بناها و در ادامه گونه شناسی مساجد محله ای شهر سنندج در دوره قاجار است تا به این پرسشها پاسخ داده شود: نخست، چند گونه مسجد با توجه به ساختار معماری و چیدمان فضاها در این شهر قابل شناسایی است؟ دوم، هر یک از این گونه ها چه ویژگیهایی دارند و آیا میتوان «سبک سنندجی» را بر آنها اطلاق کرد؟ با توجه به پرسشهای تحقیق این پیش فرض ها مطرح است که مساجد شهر سنندج سبکی خاص در نقشه و ساختار و چیدمان فضاها دارند که میتوان آنها را تحت عنوان مساجد محله ای «سبک سنندجی» نامگذاری کرد. هریک از گونه های این سبک، ویژگی های خاص خود را متناسب با شرایط مکانی دارند. این تحقیق با شناسایی معیارهای معماری ساخت مساجد محله ای سنندج در دوره قاجار به تبیین گونه ها پرداخته که از طریق گونه شناسی توصیفی، تاریخی - تحلیلی و با الگوی گونه شناسی داده بنیاد به طبقه بندی نمونه های مورد مطالعه می پردازد. داده های این نوشتار از طریق بررسی های میدانی و بازدید از این مساجد و مدارک کتابخانه ای جمع آوری شده است. برآیند این نوشتار نشان می دهد که مهمترین معیارهای طراحی؛ ساخت و ساز مساجد محله ای در نوع معماری بومی برون گرا و معماری مرکزی ایران درونگرا و نیز وضعیت زمین، امکانات در اختیار به لحاظ تمکن مالی و مصالح بوده است. همچنین تحلیل گونه ها نشان میدهد که این سبک از معماری متناسب با شرایط زمان و مکان و اقلیم منطقه بوده است. ■ کلیدواژه‌ها : مساجد محله‌ای، سبک سنندجی، دوره‌ی قاجار، ایوان ستون‌دار چوبی.
|
