با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.
نام مقاله : بررسی تطبیقی باغ‌سازی ایران در دوران ساسانی و اسلامی بر پایه‌ی توصیف‌های بهشتی پدیدآورندگان : مهدی حمزه‌نژاد ، پریا سعادت‌جو ، مجتبا انصاری انتشاریافته در : نشریه‌ی «مطالعات معماری ایران» (شماره‌ی ۵، بهار و تابستان ۱۳۹۳) شمار صفحه‌ها : ۲۳ فرمت : PDF اندازه‌ی فایل : ۲.۰۵ مگابایت چکیده : باغ به‌مثابه‌ی تمثالی از بهشت، همواره در میان باورهای ایرانیان، جایگاه مقدسی داشته است. برخلاف اندیشه‌های رایج مبنی بر هویت و ساختار یکسان باغ ایرانی در طول تاریخ، شاخصه‌های اصلی باغ‌سازی در ادوار گوناگون بسیار متغیر بوده است. به نظر می‌رسد این تفاوت‌ها با تغییر آیین‌های دینی که تعریف‌هایی ناهمسان از بهشتِ آرمانی ارائه می‌دهند، نمود بارزتری یافته و مستلزم تأملی دقیق‌تر است. این پژوهش می‌کوشد تا ضمن بررسی مصداق‌هایی از دوران ساسانی و دست‌یابی به الگوی کلی باغ‌سازی در این دوران، تغییراتِ راه‌یافته در آن با ورود به دوران اسلامی را ارزیابی کند. همچنین، با بررسی شاخصه‌های بهشت آرمانی و مبانی نظری مرتبط با این مقوله در ادیان زرتشت و اسلام، حکمت دست‌یابی به این الگوها و دلایل ناهمسانی‌های کالبدی باغ‌های این دو دوره آشکار می‌شود. در این پژوهش، با استناد به آموزه‌های اوستا و قرآن و دیگر منابع دینی، با روش تحقیق تفسیری ـ تاریخی شاخصه‌های مورد اشاره در توصیف باغ‌های بهشتی تبیین می‌شود؛ سپس با روش تطبیقی به بازبینی مبانی نظری باغ‌سازی ایرانی در دوران ساسانی و اسلامی می‌پردازیم تا امکان انطباق مؤلفه‌ها و عناصر باغ ایرانی با مبانی نظری فرهنگ دینی (زرتشتی و اسلامی) فراهم شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد صفات و مفاهیم نمادین مرتبط با باغ‌سازی، مبنایی فرهنگی و صبغه‌ای دینی دارد و ویژگی‌های خود را از صفات بهشتِ آرمانی مذهب و آیین حاکم بر جوامع می‌گیرد و همین تفاوت‌هاست که به ساختارها و الگوهای کالبدیِ ناهمسان در هر برهه از زمان می‌انجامد. تمدن ایران در دوره‌ی رواج و گسترش آیین‌های میترایی، مزدیسنا و زرتشتی، با تفسیر ویژه از طبیعت به تقدیس آن می‌پرداخت؛ اما با ورود دین اسلام، احترام به طبیعت جای تقدیس آن را گرفت و پیرو آن، تغییرات کالبدیِ چشم‌گیری از منظر برون‌گرایی ـ درون‌گرایی، محوربندی، موقعیت قرارگیری، شمار طبقه‌های کوشک و... در باغ‌های ایرانی پدید آمد. بررسی‌ها حاکی از آن است که کوشک‌های ساسانی نسبت به دوره‌ی اسلامی، بُعد درون‌گرای نیرومندتری نسبت به طبیعت پیرامونی داشته‌اند؛ با این همه، مرزبندی و تعریف حریمی مشخص برای باغ، با آغاز دوره‌ی اسلامی معنی و مفهوم می‌یابد. با گذر از دوران ساسانی به اسلامی، محوربندی و تقسیمات کلی پلان باغ‌ها از تقسیمات دوتایی به الگوی چهارباغ دیگرگون و بر شمار طبقه‌های کوشک‌ها نیز افزوده شد. کلیدواژه‌ها : باغ، بهشت، ساسانی، زرتشت، اسلام، باغ‌سازی ایرانی، مبانی نظری.
|
