بر بلندای کویر
زهرا السادات قاضی طباطبایی منبع: وب سایت انسان شناسی و فرهنگ http://anthropology.ir/ چکیده با درنظر گرفتن لزوم اسـتفاده از تاسیسات برودتی مرتبط با مناطق گـرم و خشـک مرکزی ایران، «بادگـیرها» می توانند سازه ی مناسبی جهت چنین اقلیم هایی باشند. بادگیر که در بافت سنتی و خانه های قدیمی یزد به وفور دیده می شود، عمدتا بر اساس دو شیوه کشش و مکش کار می کنند. آن دسته از بادگیرهایی که در انتهای مجرای خود به حوضچه ای می رسند، تاثیر خنک کننده تری داشته و می توان از آنها بعنوان کولرهای آبی امروزی نام برد. کارکرد دیگر بادگیر علاوه بر تهویه و خنک کنندگی، استفاده در سرداب ها جهت نگهداری مواد غذایی است که نقش یخچال های امروزی را دارد. با وزیدن باد و ورود آن به داخل مجرای درونی بادگیر، در انتهای مسیر خود به سطح آب حوضچه برخورد کرده و عمل تبخیر صورت می گیرد. هوای خنک تولید شده به سایر اتاق ها و فضای درونی خانه نیز وارد می شود. بادگیرهای شهر یزد، اغلب چهار وجهی هستند که بزرگی، کوچکی و تزئینات آجری و خشتی آن ها در گذشته، نشانی از میزان تشخص و توانایی اقتصادی صاحب خانه بوده است. مصالح عمده ی مورد استفاده در احداث بادگیرها، خشت خام، آجر، گل و چوب شورونه است و بدلیل نوع آب و هوای یزد، بیشتر مصالح آن را با خاک و گل مخلوط می کنند تا با اقلیم این شهر سازگاری داشته باشد. بادگیر به دلیل استفاده از انرژی های طبیعی بخصوص آب و باد و سازگاری با محیط زیست، می تواند جایگزین مناسبی برای تاسیسات حوزه ی شهری باشد. واژگان کلیدی: اقلیم طبیعی، بادگیر، آب انبار، چوب روشونه
|
