■ نام مقاله: ارزیابی آثار تغییر کاربری زمین بر آب‌های سطحی با استفاده از مدل L-THIA در منطقه‌ی گرگان
■ پدیدآورندگان: سمیه گلدوی، مرجان محمدزاده، رسول سلمان ماهینی، علی نجفی‌نژاد ■ انتشاریافته در: دوفصل‌نامه‌ی علمی ـ پژوهشی «پژوهش‌ای محیط زیست»، دوره‌ی ۶، شماره‌س ۱۱، تابستان ۱۳۹۴. ■ چکیده : تغییرات کاربری زمین، عمدتا فواید اقتصادی- اجتماعی زیادی به دنبال دارد. با این حال، این تغییرات آثار منفی را به محیط زیست طبیعی وارد می‌کند. یکی از آثار مهم آن، کاهش مستقیم منابع آبی و کیفیت آب است. یک رهیافت موثر در ارزیابی آثار حاصل از تغییرات کاربری زمین بر آب‌های سطحی، استفاده از مدل‌های هیدرولوژیکی است. در مطالعه حاضر ،آثار حاصل از تغییرات کاربری زمین در منطقه گرگان با استفاده از مدل L-THIA ارزیابی شده است. مدل L-THIA، مدلی برای ارزیابی آثار بلندمدت حاصل از تغییر کاربری زمین بر منابع آبی است که با استفاده از داده‌های در دسترس و ساده نظیر «داده‌های اقلیمی بلندمدت و نقشه کاربری اراضی و نقشه خاک» قابل اجراست . این مطالعه، در دوره زمانی ۲۷ساله و در فاصله زمانی ۱۱۱۱- ۲۷۷۰ انجام شد. نقشه‌های کاربری زمین با استفاده از تصاویر ماهواره‌های مربوط به سال‌های ۱۱۱۱، ۱۱۱۱ و ۲۷۷۰ مورد استفاده قرار گرفت. داده‌های بارش روزانه ۳۷ساله منطقه تهیه شد و نقشه گروه‌های هیدرولوژیک خاک نیز با استفاده از نقشه خاک منطقه به دست آمد. طبق نتایج مدل، میانگین میزان عمق رواناب منطقه از سال ۱۱۱۱ تا سال ۲۷۷۰ از مقدار ۵۵/۲۱ به مقدار ۱۱/۲۱ رسیده است. نتایج حاصل از اجرای مدل افزایش حجم و عمق رواناب سطحی را در فاصله زمانی مورد نظر نشان داد .این امر، ضرورت کنترل و نظارت بر تغییرات کاربری زمین برای کنترل میزان عمق و حجم رواناب، نشان می‌دهد. نتایج این مطالعه می‌تواند برای تصمیم‌گیری و نظارت بر تغییرات کاربری زمین در راستای کنترل تغییرات عمق و حجم رواناب منطقه مفید باشد. با استفاده از نقشه‌های خروجی مدل می‌توان مناطقی را که میانگین رواناب بالایی دارند، مشخص و برنامه‌های مدیریتی برای کنترل میزان رواناب در این نواحی تعیین و اجرا نمود. همچنین، با استفاده از نتایج مطالعه می‌توان برنامه‌های کنترلی برای تغییرات کاربری زمین جهت جلوگیری از افزایش رواناب در منطقه تهیه کرد. ■ کلیدواژه‌ها : تغییرات کاربری زمین، مدل‌سازی هیدرولوژیکی، مدل L-THIA، منطقه گرگان، ایران.
|
