■ عنوان مقاله: بازتعریف نقش و کارکرد باغهای گیاه‌شناسی در بستر شهرهای معاصر به منظور حفاظت و آموزش محیط زیست
■ نویسندگان: منیژه آسایش، محمدرضا مثنوی، نعمت‌الله اعتمادی ■ انتشاریافته در: نشریه‌ی «پژوهش‌های منظر شهر»، شماره‌ی ۳، بهار و تابستان ۱۳۹۴. ■ چکیده : مطالعه نقش و کارکرد باغهای گیاه‌شناسی از زمان پیدایش آنها تاکنون نشان می‌دهد که باغهای گیاه‌شناسی در هر دوره با توجه به نیازهای حاکم در بستر زمانی و مکانی خود، دارای انعطاف‌پذیری کارکردی بوده‌‌اند، با توجه به نیاز‌ها و چالش‌هایی از قبیل کاهش فضاهای سبز و تفریحی در شهرها و از بین رفتن تنوع زیستی، که در اثر افزایش شهرنشینی ایجاد شده‌اند، و با توجه به نقش‌هایی که امروزه بر باغهای گیاه‌شناسی مترتب است، میتوان از قابلیت‌های باغهای گیاه‌شناسی برای پاسخ به این نیاز‌ها و چالش‌ها بهره جست. بنابراین، هدف این مقاله باز تعریف نقش و کارکرد باغهای گیاه‌شناسی به منظور حفاظت و آموزش محیطزیست در بستر شهرهای معاصر است. به منظور دست‌یابی به این هدف با مطالعه ادبیات موضوعی باغهای گیاه‌شناسی، و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا فرآیند تحولات کارکردی باغهای گیاه‌شناسی توصیف، و سپس ارتباط بین کارکرد باغهای گیاه‌شناسی و عوامل اجتماعی- اقتصادی- فرهنگی پدید‌آورنده آنها طی چهار دوره زمانی تحلیل می‌شود؛ و بر اساس مدل رابطه دوسویه انسان و محیط زیست ارائه شده توسط گابستر و همکاران (۲۰۰۷) و بر اساس آخرین دستورکارهای ارائه شده جهت حفاظت از گیاهان، نقش‌های نوین باغهای گیاه‌شناسی بازتعریف خواهد شد. یافته‌های حاصل شده نشان‌دهنده تفکیک‌ناپذیر بودن نقش حفاظت و آموزش محیطزیست به منظور دست یافتن به حفاظت یکپارچه است؛ همچنین با توجه به درک عموم مردم از باغهای گیاه‌شناسی به عنوان مکان‌هایی برای تفریح، آرامش، لذت بردن از زیبایی‌های طبیعی و گذراندن زمان با خانواده ، میتوان از فعالیتهای تفریحی و قرار دادن باغهای گیاه شناسی به عنوان فضاهای سبز شهری، در راستای همگام نمودن نقش حفاظت و آموزش باغهای گیاه‌شناسی و ایجاد حفاظت یکپارچه بهره جست. در انتها نیز به ارائه استراتژی‌هایی برای برنامه‌ریزی و طراحی باغهای گیاه‌شناسی به منظور دست یافتن به اهداف کلان باغهای گیاه‌شناسی در سه بخش حفاظت، آموزش و تفریح پرداخته می‌شود. ■ کلیدواژه‌ها : باغ گیاه‌شناسی، حفاظت، یکپارچگی، محیط زیست، منظر.
|
