■ پیش‌بینی استوکستیکی احتمالات وقوع خشکسالی

■ عنوان مقاله: پیش‌بینی استوکستیکی احتمالات وقوع خشکسالی
■ نویسندگان: مجید منتصری، بابک امیرعطایی
■ انتشاریافته در: نشریه‌ی «مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه تبریز»، دوره‌ی ۴۵.۱، شماره‌ی ۷۸، بهار ۱۳۹۴.

■ چکیده :
توابع توزیع عمومی (Generalized distribution functions) برای پیش­ بینی احتمالاتی خصوصیات مختلف خشکسالی در شمال غرب ایران با استفاده از روش شبیه­ سازی مونت­ کارلو، تئوری ران و شاخص بارش استاندارد (SPI) توسعه داده شده اند. چنین هدفی صرفاً بر اساس داده­ های تاریخی یا ثبت شده بارندگی کاملاً ناممکن به نظر می­ رسد، چرا که داده های تاریخی، بدون در نظر گرفتن طول دوره آماری آن­ها، تنها یک سری یا نمونه­ ای از هزاران سری ممکن جامعه آماری داده­ ها محسوب می­ شوند. بنابراین، یک روش استوکستیکی به طور وسیع برای تولید ۱۰۰۰ سری زمانی بارندگی در دوازده ایستگاه سینوپتیک در شمال غرب ایران استفاده شده است. داده­ های مصنوعی تولیدشده، به عنوان پایه­ ای برای پایش خشکسالی جهت مشخص کردن مجموعه­ ای از ویژگی­ های خشکسالی ممکن همچون مدت، شدت، بزرگی و فواصل میان دو خشکسالی پیاپی، به کار گرفته شده و توزیع احتمالی ویژگی­ های مختلف خشکسالی بر اساس شاخص SPI و ماتریس احتمال انتقال رخداد­های خشکسالی توسعه یافته است. نتایج نشان داد که انتظار خشکسالی­ هایی با تداوم پنج سال یا بیشتر در منطقه مطالعاتی تقریباً نزدیک به صفر بوده است. همچنین، بررسی همگرایی خشکی سالیانه با ماه­های مختلف سال نشان داد که ماه­ های پرباران سال نقش اصلی در تعیین موقعیت خشکی سال ایفا نموده و بقیه ماه­ های سال که به عنوان ماه­ های کم­باران مطرح هستند، تقریباً نقش بسیار ناچیزی دارند. همچنین، نتایج مطالعه مؤید محدودیت اساسی داده­ های تاریخی در مطالعات پایش خشکسالی و ضرورت به کارگیری روش مونت­ کارلو برای استنتاج­ های دقیق و واقعی از پدیده خشکسالی هستند.

■ کلیدواژه‌ها :
خشکسالی، روش مونت‌کارلو، ماتریس احتمال انتقال، شاخص بارش استاندارد.