■ چرا باید دیوار را در برابر رطوبت محافظت کرد؟

هر ساله بر اثر ورود رطوبت و آب به داخل ساختمان و یانفوذ آن به درون اجزا ساختمانی ضررهای هنگفتی وارد آمده و تاثیرات نابودکننده ای بر روی سازه ساختمان ها به وجود می آید. چوبها می پوسند ، فلزات
دچار زنگ زدگی می شوند. از جمله تاثیرات دیگر هجوم رطوبت و ماندگاری آن ،ظهور حشرات و قارچها در ساختمان می باشد. روکشهای گچی دیوارها متورم می شوند.اگر سرمای هوا به درجه ی مناسبی برسد.

یخبندان موجبات تخریب اکثر مصالح را فراهم می آورد. آبی که به داخل مصالح ساختمان نفوذ کرده است ، پس از منجمد شدن منبسط می گردد،
و آب منبسط شده مصالح را خرد و فرسوده می کند. این پدیده را در اجزا نمای ساختمان مانند سنگ ، آجر یا اندود ها بیشتر مشاهده می کنیم. رطوبت به دوطریق به دیوار تاثیر می گذارد: اول جذب رطوبت موجود در خاک و دومی تاثیر
رطوبت ناشی از بارندگی . بدترین خرابیها در مورد دیوارهایی که فاقد درپوش هستند رخ می دهد. نقص در اجرای بامها و یا درپوش روی دیوارها به مرور و به صورت متوالی ساختمان را چنان فرسوده می کند که تا مرز تخریب کامل ساختمان
را تهدید می کند.


چگونگی جذب رطوبت توسط دیوار.
همه ی مصالح
بنایی تا حدودی متخلخل هستند و آب را به داخل خود جذب می کنند. این آب به همراه املاحی که در آن محلول هستند موجبات تخریب دیوار را فراهم می کنند.

آب از سه طریق جذب دیوار می گردد.
الف: نفوذ رطوبت از طریق زمین و پی دیوار
ب: نفوذ رطوبت از طریق بدنه ی دیوار
ج: نفوذ رطوبت از طریق روی دیوار

جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوار.

الف: کم کردن رطوبت خاک اطراف ساختمان(زهکشی)

ب: استفاده از مصالحی که جاذب رطوبت نباشند.

بعضی از مصالح کمتر تحت تاثیر رطوبت محیط قرار می گیرند. سنگهای ساختمانی بسیارکمتر از آجر آب محیط را به خود جذب می کنند. بطور کلی علت جذب رطوبت مصالح
ساختمانی به میزان تخلخل و وجود حفره های آوندگونه و همچنین تماس مستقیم مصالح با آب و یا مصالح مرطوب می باشد. لذا میباید ما بین جسم مرطوب ومصالح یا اجزا ساختمانی مورد نظر صفحه ای قرار دهیم که مانع از عبور رطوبت گردند. به آن دسته از مصالحی که مانع از عبور رطوبت و آب می شوند ، عایق رطوبتی می گویند.


کدام دسته از مصالح عایق رطوبت هستند؟

کلیه مصالحی که متخلخل و یا دارای حفره های آوند گونه نباشند می توانند به عنوان عایق رطوبتی مورد استفاده قرار گیرند.از دیگر خصوصیات این مصالح عبارت است از:

- غیر قابل ترکیب بودن با سایر مواد موجود در محیط (آب،هوا،مصالح مجاور)

- دوام و مقاومت کافی در برابر نیروهای محیطی و مکانیکی

- قابلیت انعطاف

- دارا بودن خصوصیات مثبت کاربردی (حمل و نقل،قیمت مناسب،نگهداری آسان)

الف-نفوذ رطوبت به دیوار داخلی ساختمان
-
نفوذ رطوبت از طریق زمین و پی ساختمان: برای جلوگیری از نفوذ رطوبت در این حالت باید حرکت آن را به ترتیبی سد نمود و برای این منظور روی پی را بالایه عایق پوشانده و سپس دیوار چینی را از روی عایق شروع می نماییم . ولی
چون غالبا سطح پی از کف تمام شده ساختمان پایینتر است ، قبلا روی پی را باکرسی چینی تا حد بالای قلوه چینی (بلوکاژ) کف بالا آورده ، سپس روی آن راعایق می کنیم. باید به خاطر داشته باشیم که چنانچه لایه عایق از حد بالای
قلوه چینی پایینتر قرار گیرد،جلو نفوذ رطوبت کاملا گرفته نمی شود و از آن قسمت از دیوار که پایینتر از کف سازی قرار دارد، رطوبت به طرف بالا نفوذمی کند.

- نفوذ رطوبت از بدنه دیوار: چنانچه دیوار داخلی در جوار
سرویسهای بهداشتی و یا هر مکان دیگری که احتمال نفوذ آب از یک سمت دیواربه سمت دیگر باشد، نسبت به عایق کاری دیوار اقدام می کنیم . باید در نظرداشته باشیم که چون در این گونه فضا ها به علت آبریزی ، کف سازی نیز ممکن
است عایق کاری شده باشد،لزوما بایستی عایق سطوح عمودی و افقی به خوبی به یکدیگر متصل و یکپارچه گردند. قسمت داخلی دیوار از محل اتصال به کف تاارتفاع 7 الی 10 سانتیمتر ،از مصالحی مانند پلاکهای سنگی ، موزاییک ،
سرامیک ، یا چوب اجرا می شود . این قسمت را قرنیز پای دیوار می خوانند.


قرنیز پای دیوار علاوه بر ایجاد زیبایی و محافظت از پای دیوار در مقابل بر خورداجسام گوناگون به آن می تواند به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت حاصل ازشستشوی کف اتاق به دیوار در محل خود قرار گیرد. به طو ر کلی قرنیز ها
احتیاجی به عایق کاری ندارند. در فضای سرویسها که کف آنها در معرض ریزش آب و رطوبت داخلی است عایق کاری کف این فضا ها به صورت کاسه بوده و تا ارتفاع ده سانتیمتر روی دیوار ها ادامه می یابد ، و سپس پوشش نهایی دیوار انجام
می گیرد.

ب- نفوذ رطوبت به دیوار های جانبی ساختمان

- نفوذ رطوبت ازطریق زمین و پی ساختمان: اصول جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوار های جانبی ساختمان از طریق زمین و پی ساختمان کاملا مشابه دیوارهای داخلی و با عایق
کاری روی کرسی چینی تکمیل می گردد.

- نفوذ رطوبت از طریق بدنه ی دیوار: به منظور جلوگیری از نفوذ رطوبت به دیوار های جانبی ساختمان از طریق
بدنه ی دیوار، باید بدانیم که این رطوبت از دو جبهه جذب دیوار می گردد.
اول از طریق آب جاری در کنار ساختمان و یا نفوذ تدریجی آب حاصل از ذوب شدن برفهایی که در کنار دیوار انباشته می گردند و دوم از طریق جذب رطوبت موجوددر خاک مجاور دیوار، خصوصا در مورد ساختمانهایی که دارای زیر زمین هستند.

درمورد اول که خطر یخبندان و تخریب ناشی از انبساط آب جذب شده، در داخل مصالح دیوار نیز می رود از ازاره استفاده می کنیم. در قسمت خارجی دیوار درمحل اتصال به کف، به دلیل تماس مستقیم با آب باران و برف ، و قرار گرفتن
در معرض ضربه های احتمالی،با مصالح مقاومی مانند پلاکهای سنگی یا بتنی اجرا می شود، و به آن ازاره می گوییم.در این جزئیات ، حداقل ارتفاع ازاره از کف تمام شده خارج برابر با 30 سانتیمتر در نظر گرفته شده است ، که این
مقدار با توجه به میزان بارندگی و میزان برف هر منطقه متغیر بوده. درصورتی که پلاکهای سنگی مورد استفاده قرار گیرد، حداقل ضخامت سنگ برابر با3 سانتیمتر و نوع آن از انواع مقاوم در برابر ضربه ، با میزان کم جذب رطوبت و عدم وجود مواد حل شدنی در آب در نظر گرفته می شود . در مورد ازاره
های بتنی ، حداقل عیار بتن غیر مسلح برابر با 200 کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن می باشد.


اصولا عایق کاری از روی سطح قلوه چینی (حدبالای کرسی چینی که حداقل 10 سانتیمتر پایین تر از کف تمام شده است) شروع،و تا روی سنگ ازاره ادامه می یابد. در این مسیر ، عایق کاری کوتاه ترین راه را خواهد پیمود.

نفوذ رطوبت از طریق روی دیوار : آب باران از طریق
روی دیوار به راحتی جذب مصالح بنایی شده و علاوه بر آن نمای ظاهری ساختمان را زایل می نماید ، تخریب تدریجی دیوار را نیز به همراه دارد. برای جلوگیری از بروز این پدیده از درپوش یا قرنیز روی دیوار استفاده می کنند.
عملکرد اصلی در پوش ، جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل دیوار و هدایت آب باران به خارج است. درپوش یا قرنیز روی دیوار با توجه به تماس مستقیم باآب و یخ ، معمولا از مصالحی مانند سنگ ، بتن و یا ورقهای گالوانیزه یا
مصالح دیگر ساخته می شود. سطح درپوش با شیبی در حدود 3 تا 5 درصد به سمت خارج اجرا می شود و لبه ی آن به اندازه ی لازم و به صورت افقی از دیوار خارج شده ، در زیر آن شیاری به عنوان آبچکان تعبیه می شود.عمق آبچکان باید
به حدی باشد که آب به خوبی از آن خارج شده ، و امکان رسیدن به دیوار رانداشته باشد. چنانچه دیوار در معرض باران و برف و رطوبت شدید قرار گیرد ،
می توان از درپوشهای مختلف : مانند سنگ پلاک و ورق گالوانیزه استفاده کرد.
برای نصب در پوشهای فلزی ، بلوکهای چوبی را که به صورت هرم ناقص ساخته شده است ، در فواصل معین (هر 50 تا 60 سانتیمتر ) روی دیوار و داخل ملات شکلی نصب می کنند که چوب نتواند از داخل آن خارج شود.سپس به اندازه عرض مورد
نیاز تسمه های فلزی به ضخامت 3 میلیمتر ، و پهنای 2 تا 3 سانتیمتر را که لبه ی آنها بصورت خمیده از دیوار خارج می شود ، به چوبها پیچ و محکم می کنند.سپس ورقهای گالوانیزه که برای در پوش دیوار ساخته و لبه ی آنها فتیله و خم شده است، از دو طرف به

لبه ی تسمه ها محکم می شود.در اجرای این نوع درپوش باید دقت کرد که در مقابل بادهای شدید، مقاومت لازم را داشته باشد

عایقهای قیری

عایقی که برای جلوگیری از رطوبت ، بیش از همه و به صورتی رایج در ایران از آن استفاده می شود قیر می باشد.از انواع مصالح قیری می توان از انواع ،

قیر و گونی و همچنین مشمع های قیر اندود نام برد که طرز نصب آنها بر روی دیوارتقریبا مشابه هم است.


قیر:
آخرین ماده ای که پس از به دست آوردن سایر فرآورده های نفتی از نفت خام درحرارت بیش از 380 درجه سانتیگراد باقی می ماند قیر است که در ایران استفاده از آن به عنوان ماده اولیه آب بندی ساختمان متداول می باشد. قیر،
جسم سیاه رنگی است که بر اثر حرارت از حالت سخت به صورت مایع در می آید و دارای خواص عمده ی زیر است:

- غیر قابل نفوذ در مقابل آب و رطوبت

- مقاوم در مقابل اسید ها ، باز ها ، و نمکها ولی قابل حل در بعضی از حلالها ، بدون از دست دادن خواص

- قابل ارتجاع و چسبنده

- دارای رنگ ثابت

- عایق در مقابل جریان الکتریسیته

قیر در بعضی موارد ، برخی از خواص خود را از دست می دهد ، به طوری که نمی توان از آن به خوبی استفاده کرد این موارد عبارت است از:

- در حرارت زیاد تجزیه شده و توام با اشتعال به زغال تبدیل می شود

- در محیط مرطوب و آلوده به خاک نرم خاصیت چسبندگی ندارد

- در مقابل فشار ، حرارت و حلالها تغییر شکل می دهد .

- در جوار ملاتهای آهکی تجزیه شده ، خواص خود را از دست می دهد.

گونی:
آب بندی کردن سطوح و دیوارها تنها به وسیله ی قیر غیر ممکن است. قیر نیازبه یک شبکه ی قابل انعطافی دارد که قیر را در خود حفظ کرده و بتواند به صورت یک ورقه ، به عنوان عایق استفاده شود خم شود ، در سطوح شیبدار و قائم
به کار برور و ... برای این منظور از گونی استفاده می کنند. گونی که ازالیاف کنف ساخته شده است ، باید نو ، با بافت مناسب ، کاملا سالم ، و بدون آلودگی و چروک بوده ، وزن آن حدود 380 گرم در متر مربع باشد.

اصول عایق کاری روی کرسی چینی:

- سطح اندود زیر عایق کاری باید پس از خشک شدن کاملا تمیز شود.

-یک قشر قیر 60/70 مذاب به مقدار مناسب به طور یکنواخت روی آن گسترده و برروی سطح قیر گرم فشار داده می شود ، به طوری که در تمام نقاط کاملا به قیربچسبد.

- قشری دیگرا از قیر مذاب 60/70 به مقدار مناسب و به طور یکنواخت روی گونی مجددا پخش می شود ، به طوری که تمام سطح گونی را بپوشاند.

- در مورد لایه دوم گونی دو مرحله آخر را مجددا تکرار می کنیم.

-باید خاطرنشان شود که در قیر گ.نی کرسی لازم است دو طرف کرسی چینی برابرشکل حدود 10-15 سانتیمتر اندود را پایین آورده و عایق را در طرفین کرسی چینی به همان اندازه پایین آوریم ، تا احتمال نفوذ رطوبت از کرسی کاملا از
بین برود.

- لایه های قیر گونی باید در هنگام اتصال به یکدیگر ، حداقل
10 سانتیمتر روی هم قرار گرفته ، به وسیله قیر مذاب در محل اتصال کاملا به هم بچسبند ، به طوری که هیچ گونه درزی باقی نماند.

- عایقکاری نباید در حرارت کمتر از 4+ درجه سانتیگراد انجام شود.

- قیر باید تا هنگامی که گرم و به صورت مایع روان است ، مصرف شود.

- عایق رطوبتی باید تا زمان کفسازی توسط یک ردیف آجر و یا ملات ماسه سیمان به نحو مناسبی محافظت شود.