■ ارزیابی مفهوم منظر در طرحهای شهری

ارزیابی مفهوم منظر در طرحهای شهری
مقایسه تطبیقی سیر تکوین طرحهای جامع تهران با تجارب جهانی

حمیدرضا محملی ابیانه
کارشناس ارشد مدیریت شهری، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران

چکیده
رویکردهای مختلفی در خصوص مفاهیم سیما و منظر شهری وجود دارد. این رویکردها ماهیت مفهوم منظر را گاه تا حد زیباسازی
تنزیل داده و گاه آن را معادل هرگونه ارتباط و تعامل انسان و محیط و عامل هویتبخشی به آنها دانسته اند. تبعات مختلفی در نتیجه
هر تعریف از منظر شهری برای برنامه ریزی و مدیریت آن به وجود میآید. نکته حائز اهمیت آن است که در یک گونه بندی عمومی،
چگونه میتوان طرحهای توسعه شهری را بر مبنای رویکرد آنها نسبت به موضوع برنامه ریزی و مدیریت منظر شهری دسته بندی
نمود.
بدین منظور، این مقاله تجارب جهانی و اسناد توسعه شهری تهران را مورد بررسی قرار میدهد. در چارچوب تجارب جهانی و به عنوان نمونه های مطالعاتی، طرح راهبردی جده (به عنوان نمونهای از کشورهای در حال توسعه با شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مشابه ایران) و طرح لندن (به عنوان نمون های از کشورهای توسعه یافته و پیشرو در حوزه برنامه ریزی و مدیریت شهری در جهان)بررسی میشود، سپس به روند طرحهای جامع تهران (در سه طرح جامع تهیه شده توسط فرمانفرمائیان، آتک و بوم سازگان) می پردازد.
روش بررسی، روش تحلیل محتواست که بیشتر برای بازخوانی متون مورد استفاده قرار میگیرد.
بر این اساس، یافته های این پژوهش نشان میدهد که روند تکمیل اسناد توسعه شهری تهران در گذر زمان در جهت ارتقای جایگاه مفهوم منظر شهری بوده است، این موضوع همچنین در تجارب کشورهای توسعه یافته به چشم می خورد. در کشورهای در حال توسعه نیز، تغییرات اسناد توسعه شهری به سمت ایجاد نگاه هویتگرایانه به مفهوم منظر بوده است. با این وجود در تجارب موجود درطرح های توسعه شهری تهران، تاکنون راه حل های عملیاتی مؤثری در جهت پیاده سازی آرمان های تصویر شده در این اسناد طراحی ومی تواند راه کارهای عملیاتی « چارچوب مدیریت دید لندن » تدوین نشده است. اگرچه تجاربی مانند سند مکمل طرح لندن با نام مناسبی را برای تحقق اهداف و راهبردهای طر حهای جدید توسعه شهری تهران در حوزه منظر شهری پیش روی کارشناسان و مدیران شهری تهران قرار دهد

فصلنامه علمی پژوهشی باغ نظر مرکز پژوهشی هنر، معماری و شهرسازی نظر
شماره هفده / سال هشتم/ تابستان 1390