زلزله‌ی سیاسی در کاخ شاهزاده‌ها
■ «ولیدبنطلال» به همراه ۱۰ عضو برجسته‌ی خاندان سلطنتی سعودی بازداشت شدند آسمان عربستان ابری است. گویی آن هاله‌ای از آرامش ظاهری که این کشور را در خود فرو برده بود، در حال از هم گسیختن است. روز شنبه ۱۳ آبان ماه، ۱۱ شاهزاده سعودی، ۴ وزیر و ده‌ها وزیر سابق در این کشور در راستای کمپین مبارزه با فساد که از سوی ملک‌سلمان راه افتاده دستگیر شدند. «نیک رابرتسون» و «داکین آدون» در گزارش ۵ نوامبر ۲۰۱۷ خود در سی‌ان‌ان می‌نویسند: عادل بن‌محمد فقیه (وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی)، شاهزاده متعب بن عبدالله بن عبدالعزیز (فرمانده گارد ملی) و دریاسالار عبدالله بن‌سلطان بن‌محمد السلطان (فرمانده نیروی دریایی) از سمت‌های برکنار شدند. در مقابل، سه وزیر جدید به‌جای آنها قرار گرفتند که عبارتند از: عبدالعزیز بن‌محمد بن‌نایف المقرن (فرمانده گارد ملی)، محمد بن‌مزیاد التویجری (وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی) و فهد بن‌عبدالله الغفیلی (فرمانده نیروی دریایی). کمپین مبارزه با فساد ملک‌سلمان بخشی از «اصلاحات فعالانه برای رسیدگی به مشکلات دائمی‌ای است که تلاش‌های توسعه‌ای در این پادشاهی در دهه‌های اخیر را به تعویق انداخته است.» پادشاه عربستان در فرمانی اعلام کرد که «به‌دلیل تمایل برخی افراد برای سوء استفاده، برتر دانستن منافع شخصی نسبت به منافع مردمی و ربودن اموال مردمی» کمیته‌ای مورد نیاز است و این کمیته «در تمام سطوح فساد را رصد و با آن به مبارزه برخواهد خاست.» اعضای این کمیته را هیات نظارت و تحقیق، رئیس هیات ملی مبارزه با فساد، رئیس دیوان نظارت عمومی، دادستان کل و رئیس سازمان امنیت عربستان تشکیل می‌دهند. «رابرتسون- آدون» می‌نویسند که ریاست این کمیته به محمد بن‌سلمان سپرده شده و او از اقتدار لازم برای بررسی، دستگیری، دادن حکم ممانعت از سفر و مسدود کردن دارایی‌های مفسدان برخوردار است. نکته مهم در اینجا این است که شاهزاده متعب، فرماندهی گارد ملی را از پدرش یعنی- به تعبیر رویترز- «بهترین پسر» ملک عبدالله بن عبدالعزیز به ارث برده بود و این ارگان قدرت امنیت داخلی محسوب می‌شود که از یگان‌های قبیله‌ای تشکیل شده است. ملک عبدالله پنج دوره گارد ملی را هدایت کرد و شاهزاده متعب آخرین عضو از نسل فرزندان ملک عبدالله بود که هنوز در یکی از مناصب عالی ساختار سلطنتی فعالیت می‌کرد. با برکناری شاهزاده متعب و وزیر اقتصاد قدرت ولیعهد عربستان بیشتر شد. رویترز نیز در گزارش ۵ نوامبر خود می‌نویسد یکی از برجسته‌ترین تاجران و نیز «ابراهیم العساف»، وزیر دارایی سابق عربستان، در زمره بازداشت‌شدگان هستند. یک مقام سعودی روز یکشنبه ۱۴ آبان ماه به‌شرط فاش نشدن نام گفت که ولید بن طلال، میلیاردر سعودی که مالک «کینگدم هلدینگ کمپانی» است بخشی از سهام سیتی گروپ و سایت «میکرو بلاگینگ» توییتر را هم در اختیار دارد. نیویورک تایمز نیز در گزارش ۴ نوامبر خود به قلم «پاتریک کرک پاتریک» می‌نویسد؛ ولید بن‌طلال در بسیاری از شرکت‌های مهم مانند News Corp، سیتی گروپ، توییتر و بسیاری از شرکت‌های برجسته دیگر صاحب سهم است. او همچنین کنترل چند شبکه تلویزیونی ماهواره‌ای را نیز در دست دارد. گفته شده پس از دستگیری بن‌طلال، ارزش سهام بزرگ‌ترین شرکت سرمایه‌گذاری عربستان سعودی تحت عنوان «المملکه القابضه» حدود ۱۰ درصد سقوط کرد. ۹۵ درصد از سهام این شرکت به بن طلال تعلق دارد. ولید بن‌طلال بن‌عبدالعزیز به‌عنوان ثروتمندترین فرد جهان عرب شناخته می‌شود. او فرزند طلال بن‌عبدالعزیز و نوه عبدالعزیز آل‌سعود، بنیان‌گذار عربستان سعودی و برادرزاده پادشاهان بعدی آن کشور است. بن طلال در ماه مارس ۲۰۱۳ با دارایی خالص ۲۰ میلیارد دلار، در فهرست ثروتمندترین افراد جهان که توسط مجله فوربز منتشر شد، در رتبه ۲۶ قرار گرفت. بن‌طلال فردی است که دید مثبتی نسبت به اسرائیل دارد و با ایران به‌شدت مخالف است. او روزگاری از اعراب خواسته بود تا دیدگاه خصمانه‌شان درباره اسرائیل را کنار بگذارند و به همزیستی مسالمت‌آمیز روی آورند. در مقابل، بارها خواهان شدت برخورد مجامع بین‌المللی با ایران و افزایش تحریم‌های جهانی علیه این کشور شده است. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود. اصلاحات غافلگیرکننده در عربستان همه چیز غافلگیرکننده است. از زمانی که ملک‌سلمان روی کار آمده رویکرد «محتاطانه» در عربستان در «صندوقچه» گذاشته شده و به داخل اتاقی تاریک منتقل شده است. در عوض، رویکرد «سلمان- محمد» یک رویکرد «تهاجمی» است که میانه‌ای با رویکرد اسلافش ندارد. روزنامه «الرای الیوم» معتقد است اصلاحات سلمان تماما «غافلگیرکننده» است. از صدور فرمان رانندگی برای زنان و حضور آنان در استادیوم‌ها گرفته تا تشکیل ناگهانی کمیته مبارزه با فساد و دستگیری شاهزادگان و فعال اقتصادی و کارآفرینان. «ناگهانی» از این جهت که به نوشته اسکای نیوز «ترکی الشیخ»، رئیس ورزش عربستان و مشاور دفتر پادشاهی، در توییتر خود خبری داد که همه را شوکه کرد. او نوشت: «صبح روز یکشنبه هیچ‌کس جان سالم به در نخواهد برد.» با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود. رویترز معتقد است سلمان و پسرش محمد با انجام این اصلاحات ظاهرا چند هدف در سر دارند و می‌خواهند با یک تیر چند نشان بزنند: الف) گام اول حذف مخالفان است. در واقع، این حذف چند هدف دارد: در صورتی که سلمان به هر دلیلی بمیرد، راه برای سلطنت محمد هموار می‌شود و او بدون «مخالف بانفوذ» می‌تواند اداره امور را در دست بگیرد. دیگر آنکه، با حذف مخالفان محمد با فراغ بال بیشتری می‌تواند برنامه اقتصادی بلندپروازانه خود را پی گیرد. هدف این برنامه جذب سرمایه‌گذاری بیشتر و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این پادشاهی است. به گفته ناظران، هدف دیگر از این تسویه‌حساب سیاسی-اقتصادی این است که برخی پیمانکاران نزدیک به شاهزاده‌های رقیب از گردونه حذف شده و پروژه‌های زیرساختی به نزدیکان محمد برسد. به این ترتیب، هم نفع اقتصادی نصیب فرزند سلمان می‌شود، هم پروژه‌ها را با سهولت کمتری به هر کس که بخواهد می‌دهد. ب) بازسازی کابینه همچنین به تقویت کنترل محمد بن‌سلمان کمک می‌کند زیرا به این وسیله نیروهای مخالف کنار زده شده و نیروهای حامی محمد روی کار می‌آیند. مهم‌ترین رقیب محمد به گفته رویترز، شاهزاده متعب بود که روزگاری چشم به تاج و تخت دوخته بود اما با روی کار آمدن محمد بخت تاج و تخت از او گرفته شد. به این ترتیب، مقرن که فرمانده گارد ملی بود و یکی از ارکان قدرت در امنیت داخلی محسوب می‌شد از کار برکنار و دست محمد در امور امنیتی بازتر می‌شود. ج) افراد نزدیک به محمد بن‌سلمان بر این باورند که این حرکت در راستای طرح محمد بن‌سلمان برای گفت‌وگو با افکار عمومی و انعکاس جدیتش در تقویت سیستم «شفاف‌سازی مالی» در عربستان است. با این حال، «پاتریک» در نیویورک‌تایمز می‌نویسد که این دستگیری‌ها جدیدترین اقدام برای تحکیم قدرت محمد بن‌سلمان است که در ۳۲ سالگی حرف آخر را در امور نظامی، سیاست خارجی، اقتصادی، سیاست‌های اجتماعی و ... می‌زند. پاتریک می‌نویسد؛ با اوج‌گیری قدرت محمد جوان، شایعاتی مبنی بر مخالفت در میان شاهزاده‌های سعودی شنیده شد. پادشاه عربستان برای تقویت قدرت فرزندش هر آنچه در توان داشته و دارد را به‌کار می‌گیرد تا مخالفی بر سر راه پسر نماند. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر، مرتبط با موضوع در دسترس شما خواهد بود.
|
