■ نخست‌ وزیر هم روی حرف مرمتکاران در فرانسه حرف نمی‌زند

«ژاک موساز»؛ معمار انجمن مرمت شهر لیون فرانسه گفت:

نخست‌ وزیر هم روی حرف مرمتکاران در فرانسه حرف نمی‌زند

ژاک موساز معمار انجمن شهر لیون فرانسه می‌گوید: «مرمتکاران در فرانسه اگر بگویند؛ نباید بنائی تخریب یا نباید یک رنگ در یک ساختمان تاریخی استفاده شود، هیچ کس حتی نخست وزیر نمی‌تواند برخلاف حرف آن‌ها سخنی بگوید.»

خبرگزاری میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی - ژاک موساز مهندس ساختمان با گرایش مرمت بناهای تاریخی از فرانسه است. شغل او مشاوره در مرمت بناهای تاریخی شهر لیون بوده و اکنون سه روز از سفرش به ایران و مطالعه آثار تاریخی همدان می‌گذرد.

موساز در کارگاهی که در همدان برگزار شد: اولین بار که در فرانسه به بازسازی و مرمت ساختمان­های نفیس و منحصربه­فرد اقدام کردند حدود سال­های 1850 میلادی، یعنی حدود 170 سال پیش بود، انقلاب فرانسه بیشترین آسیب را به ساختمان­های تاریخی این کشور وارد کرد. زیرا بناهای تاریخی را نابود کردند، آثار آن را به سرقت بردند، بیشتر کلیساها و قصرها نیز تخریب شد.

او در پاسخ به این سوال که در فرانسه آموزش مرمت­کاران چگونه است؟ گفت: در فرانسه کسانی که بازسازی و مرمت را برعهده دارند، در ابتدا معماری می‌خوانند. سپس اقدام به گرفتن تخصص می­کنند، ورود به آموزش این دوره تخصصی، پس از گذراندن کنکوری است که هزاران نفر داوطلب دارد اما تعداد بسیار کمی پذیرفته می­شوند، پس از فارغ­التحصیلی دولت آن­ها را استخدام می­کند. آن­ها حق ندارند به جز کار مرمت شغل دیگری داشته باشند چون شغل بسیار حساسی است و دولت هم نمی تواند بگوید که " بالای چشمشان ابروست" .

این معمار فرانسوی در ادامه گفت:وقتی این‌ها می­گویند اجازه نمی‌دهیم بنائی تخریب شود و یا فلان رنگ در یک ساختمان تاریخی استفاده شود. هیچ کس حتی نخست وزیر نمی­تواند برخلاف حرف آن­ها سخنی بگوید. آن­ها قدرت بسیار زیادی در تصمیم­گیری دارند و اگر برخلاف حرف آن­ها به طور مثال مصالحی در یک ساختمان تاریخی استفاده شود باید تخریب شود و هر چه آن­ها می­گویند باید استفاده شود.

دو نوع ساختمان و بنای تاریخی وجود دارد. یکی بناهای خارق­العاده و کهن مانند هگمتانه که واقعا مهم هستند و باید به شدت از آن­ها حفاظت کرد. دوم بناهایی که نسبت به گروه اول از اعتبار کمتری برخوردارند؛ مانند خانه­های روستایی ورکانه در همدان که در درجه دوم اهمیت قرار دارند.

به گفته او، در فرانسه قصرها اهمیت بیشتری دارد. اگرچه هر دو را باید حفظ و مرمت کرد اما اولویت با آثار قدیمی­تر و مهم­تر است. نهایت تلاش ما در فرانسه برای مرمت قصرها، این است که عین مصالحی را استفاده کنیم که در گذشته برای ساختن بنا کاربرد داشته است یعنی اگر سنگی استفاده شده که نمونه آن را امروز نداریم جستجو می­کنیم، می­گردیم، پیدا می­کنیم و مانند همان را ساخته و جایگزین می­کنیم. به سخن دیگر تلاش می­کنیم شبیه آنچه در گذشته به کار رفته را بسازیم هر چند بودجه زیادی را نیاز داشته باشد.

موساز افزود: امروزه برای معماران ایرانی اصلا مهم نیست که چه مقدار برای شوفاژ و کولر انرژی مصرف می­شود. بیشتر ساختمان­های جدید شما نمای سنگی دارد معمولا نباید بلافاصله سنگ را به روی ساختمان چسباند. در بین دیوار نما و سنگ باید عایق کار شود که معمولا به هم دوخت می­زنند. چون سنگ گرما و سرما را جذب می­کند و عایق در صرفه­جویی انرژی بسیار کمک می­کند. بدترین مصالحی که متاسفانه استفاده از آن به تازگی در ایران بسیار متداول شده پلی استر بوده که بسیار خطرناک است.

مشاور انجمن مرمت شهر لیون با انتقاد از استفاده مصالح غیربومی در ایران گفت:در همدان دیدم که از نماهای بسیار زشت برای خانه­های کاهگلی استفاده یا در نمای ساختمان­های داخل شهر از آلومینیوم استفاده کرده­اند. این کار با معماری بومی ایران هیچ­گونه همخوانی ندارد. در ایران به زیبایی بصری توجه نمی­شود و منظر شهری کاملا برهم خورده است. به نظر می­رسد معماران تخصص کافی ندارند.

تاثیر یک برنامه تلویزیونی روی مرمت بناهای تاریخی

او در مورد همکاری رسانه­ها با میراث فرهنگی و فعالان این حوزه گفت: در سال‌های 1950 و 60 تعدادی از ساختمان­های قدیمی از بین رفته بود یکی از اقدام­ها این بود که یک برنامه تلویزیونی گذاشتند. افراد مختلف و آدم­هایی مثل من و شما در شهر شروع به صحبت کردند مبنی بر این که این ساختمان­ها مهم هستند و ما به آن­ها علاقه داریم پس باید جلوی تخریب آن­ها گرفته شود. ذره ذره به کمک تلویزیون از مردم هزینه مرمت را جمع­آوری کردند و خانه­ها را بازسازی کردند. تلویزیون به آن­ها گفته بود من به شما کمک می­کنم و گزارش تهیه می­کنم و کارها و اقدامات شما را به مردم معرفی می­کنم. حتی آبونمان برنامه­های تلویزونی در اختیار مردم قرار گرفت تا بناها را ترمیم کنند. شاید برای مرمت آثار تاریخی در ایران این یک راه حل باشد.

او در پاسخ به این سوال که معماری ایران چه تاثیری بر معماری فرانسه داشته است، افزود: تاثیر معماری ایران بر فرانسه چندان ملموس نیست. البته به تازگی به دلیل گرمایش زمین در خانه­های جدید از فن­آوری بادگیرهای یزد استفاده می­شود. در معماری ایران هدررفت انرژی بیشتر از طریق سقف­هاست که باید عایق شود. خانه­های قدیمی ایران سیستم خوبی داشت که از کاهگل استفاده می­شد. شما ایرانی­ها جزء آدم­های بسیار با استعداد جهان هستید که این یک امتیاز بسیار مهم محسوب می­شود. با این امتیاز آینده ایران را خواهید ساخت.

موساز گفت: اولین باری که من به همراه چهار فرانسوی به تخت جمشید رفتم در سال 1348 بود، من هنوز آن غروب باشکوه تخت جمشید را فراموش نمی­کنم و هنوز احساساتم را نمی­توانم مخفی کنم. آنچه در ایران امروز احساس می‌شود، این است که تک تک شماها و علاقه­مندان به کشور وقتی نزدیک مکانی زندگی می­کنید که ارزش تاریخی دارد، باید مردم محلی را متقاعد کنید که آدم­ها باید نسبت به آنچه دارند مسئولیت­پذیر باشند.