مهندسان عمران حرفه‌ای‌تر از معماران عمل می‌کنند
■ نظام مهندسی به دنبال پرکردن خلأ آموزشی با این که در کشورهای پیشرفته، معماران جایگاهی شایسته در نظام تولید ساختمان دارند، به باور صاحب‌نظران در ایرانِ امروز معماران در حوزه‌ی ساخت‌وساز مسکن جایگاهی درخور و متناسب با نقشِ محوریِ خود ندارند؛ و این وضعیت با ظرفیت‌های تخصصی و حرفه‌ایِ معماران همخوان نیست. «صما» در گفت و گو با معماران صاحب نام و برجسته کشور، دلایل این چالش را بررسی کرده است. از ظرفیت‌های معماران استفاده نمی‌شود در همین رابطه رییس پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران در پاسخ به اینکه آیا در حال حاضر از ظرفیت‌های تخصصی و حرفه‌ای معماران در تولید ساختمان استفاده می‌شود، گفت: شواهد و قراین اولیه نشان می‌دهد که از همه ظرفیت‌های معماران استفاده نمی‌شود و اگر استفاده می‌شد، وضعیت بسیار بهتری داشتیم. شاهین حیدری در گفت و گو با «صما» با بیان این مطلب تشریح کرد: درواقع با توجه به تعداد بالای فارغ‌التحصیلان رشته معماری و کسانی که در گذشته در این رشته فارغ‌التحصیل شده‌اند و همچنین افرادی که از خارج از کشور آمده‌اند، اگر تعداد این معماران را مدنظر قرار دهیم و نگاهی هم به معماری امروز کشور بیندازیم، می‌توانیم بگوییم که از این ظرفیت استفاده نمی‌شود. وی در راستای راهکار پیشنهادی برای بهبود وضعیت تصریح کرد: در سازمان نظام مهندسی ما بایستی نظام مهندسی را بین مهندسان در حرفه‌های مختلف تفکیک کنیم و به ویژه معماران هم برای خودشان یک سیستم جدا داشته باشند تا بتوانند مسائل و مشکلات خود را با کمک سیستم‌های دیگر حل کنند. نظام معماری باید ایجاد شود حیدری با بیان اینکه تا وقتی این تفکیک در بخش ساختمان انجام نشود، به نظر نمی‌رسد که بتوانیم به نتیجه درستی برسیم تاکید کرد: درواقع باید نظام معماری ایجاد شود. این مدرس دانشگاه در خصوص نقش نظام مهندسی در این راستا تشریح کرد: در حال حاضر نظام مهندسی به اندازه کافی بزرگ شده و اگر این تفکیک صورت بگیرد هم معماران و هم مهندسان سایر حرف بهتر می‌توانند ایفای نقش کرده و کار خود را انجام دهند، وگرنه مشکلاتی از همین دست مشکلات فعلی پابرجا خواهد بود. حیدری اضافه کرد: البته این موضوع به معنی انتقاد از سیستم نظام مهندسی نیست، بلکه به این معناست که اگر تا به حال سازمان نظام مهندسی کارآمد بوده است، از این به بعد به علت وسعت کارهای عمرانی و ساخت‌وساز در مملکت و توجه به ممیزی کردن در مملکت، باید این تفکیک صورت بگیرد تا مهندسان معمار بتوانند کار خود را انجام دهند. وی همچنین در پاسخ به اینکه آیا صنعت ساختمان در حال حاضر شرایط لازم برای استفاده از ظرفیت و تخصص معماران را دارد گفت: خوشبختانه مهندسان کشور از این توانایی بالقوه برخوردارند و به قدری پیشرفت کرده‌ایم که بتوانیم از این ظرفیت استفاده کنیم. در حال حاضر از جهت طراحی، تکنولوژی ساخت و مدیریت پروژه مهندسان ما توانمند هستند و می‌توانند به‌راحتی با مهندسان کشورهای پیشرفته رقابت کنند. مسائل اقتصادی معماری را به حاشیه رانده است حیدری در عین حال درخصوص تاثیرات وضعیت اقتصادی و رکود مسکن بر تمایل سازندگان به استفاده از تخصص معماران عنوان کرد: البته به جهت سایر بنیان‌ها ازجمله مسئله اقتصادی ما مشکلاتی داریم که نباید این مشکلات را نادیده بگیریم، چون مهندسان را با چالش مواجه می‌کند. به گفته رییس پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران در حال حاضر زمینه اقتصادی و کسب‌و کار در صنعت ساختمان و تکیه آن بر بحث اقتصاد و مباحثی که تحت عنوان بنیان‌های اجتماعی و فرهنگی باید برای معماران و سایر سازندگان روشن باشد، روشن نیست و به این دلیل آنها نمی‌دانند چه باید بکنند. حیدری با بیان اینکه ما اکنون در بحث اقتصاد مسکن به عنوان بخشی از ساخت‌وساز با چالش مواجهیم ادامه داد: سازندگان نمی‌توانند اتفاقات آینده این بازار را پیش‌بینی کنند، درنتیجه در بخش مسکن و ساختمان ریسک نمی‌کنند. سرمایه‌گذاری دولت در این بخش هم به صورت فهرست بهایی مشخص است. وی اضافه کرد: درواقع اگر آنچه که واقعیت معماری است، در بخش ساخت‌وساز طراحی شود و بعد مهندسان سازه و تاسیسات براساس آن کارکنند، با توجه به نظام مالی حاکم بر دولت، دولت نمی‌تواند آن را متقبل شود و در بخش خصوصی هم به همین ترتیب است. درنتیجه زمینه برای بروز استعدادهایی که مهندسان معمار در توان و ذهن خود دارند تا به فعلیت برسانند، اکنون وجود ندارد. اما برنامه‌ریزی درست می‌تواند در آینده ما را به سمت حل این معضل هدایت کند تا به آن دسترسی پیدا کنیم. حیدری برنامه‌ریزی در این حوزه را وظیفه بخش‌های نظارتی و حمایتی دولتی دانست و گفت: اما به یقین طبیعی است که اهرم‌های اجرایی و افرادی که برنامه می نویسند و طرح ارائه می‌کنند، نمی‌توانند از بدنه بخش دولتی باشند. نقش منفی معماران در جامعه همچنین یک کارشناس معماری با بیان اینکه معماران نقش مهمی در تولید ساختمان دارند گفت: متاسفانه امروز نقش معماران بیشتر از آنکه مثبت باشد منفی است. محمدمهدی محمودی در گفت و گو با «صما» درخصوص دلایل این مسئله گفت: معماران بعد از فارغ‌التحصیلی، به فعالیت در دفاتر مشاورین، مجری گری، برنامه‌ریزی، مدیریت و تدریس در رشته خود می پردازند و در حوزه طراحی و برنامه‌ریزی برای ساخت‌وساز ایفای نقش می‌کنند، اما آنچه نقش آنها را منفی می‌کند، تاحدودی به موضوع آموزش برمی‌گردد. وی با انتقاد از اینکه ارتباط آموزش‌های انجام شده در دانشگاه‌ها با واقعیت‌های جامعه از نظر اقتصادی، فرهنگی، محیط‌زیستی، بهداشت و پایداری تا حدود زیادی فاصله دارد گفت: یعنی اساتیدی که در دانشگاه‌ها در رشته معماری تدریس می‌کنند، فقط معمار هستند که حتی بعضی از آنها هم معماران خوبی نیستند و نیاموخته‌اند که چگونه بیاموزند. محمودی ادامه داد: بنابراین فارغ‌التحصیلان دانشگاهی وقتی وارد جامعه می‌شوند، ارتباط، دانش و بینش بسیار کمی از اقتصاد جامعه و فرهنگ مردم دارند و درنتیجه بناهایی که می‌سازند مورد قبول جامعه نیست. نقش منفی آنها هم به این دلیل است که نمی‌توانند به مردم، جامعه و شهروندان کمک کنند و بیاموزند که چه نوع بنایی خوب، مفید و باارزش و از نظر اقتصادی درست است و به همین دلیل آموزش مناسبی به جامعه نمی‌دهند. بناهایی را که معماران می‌سازند جامعه نمی پذیرد وی در پاسخ به اینکه آیا صنعت ساختمان از شرایط لازم برای حضور معماران برخوردار است که معماران بتوانند نقش واقعی خود را در ساخت-وسازها ایفا کنند، گفت: امروزه اطلاعات کل دنیا در حوزه صنعت ساختمان در یک لحظه به دست ما می‌رسد. بنابراین مصالح جدید وارد ایران و یا در کشور تولید می‌شود. ولی معماران نحوه استفاده از مصالح جدید را نمی‌دانند و آگاه نیستند که نه در زمان اجرا، بلکه باید در زمان طراحی استفاده کنند. محمودی افزود: یعنی یک معمار باید از ابتدا بداند که چه نوع مصالحی را باید در چه بنایی طراحی کند. در صورتی که ما اکثرا می‌بینیم طراحی به صورت سنتی و کلیشه‌ای قدیمی انجام می‌شود و در موقع اجرا این موضوع را مطرح می‌کنند که حالا باید از چه نوع مصالحی استفاده کنیم که این کاملا غلط است. مدرس دانشگاه تهران تصریح کرد: در مرحله اجرا هم مصالح زیادی در ایران تولید و یا از خارج وارد ایران می‌شود که متاسفانه با نحوه اجرای آنها هم به‌طور اصولی آشنا نیستیم، بنابراین از توان مصالح جدید به‌درستی نمی‌توانیم استفاده کنیم و به همین دلیل بناهایی که می‌سازیم زود فرسوده می‌شوند و از شکل و ظاهر می‌افتند. پیمانکاران قویتر از معماران عمل می‌کنند این معمار راهکار این مسئله را در بخش آموزش برشمرد و گفت: در دانشگاه‌ها باید در مورد مصالح جدید و توان و ظرفیت و نحوه استفاده از آن مصالح، آموزش‌هایی ارائه و تدریس شود که متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد. وی افزود: امروز می‌بینیم که حتی پیمانکاران قویتر از معماران و مشاوران قویتر از دانشگاهیان عمل می‌کنند. در صورتی که در همه جای دنیا برعکس است. دانشگاه باید پیشقدم باشد و مصالح جدید، سبک جدید، تکنولوژی جدید را تایید کند و بقیه مشاوران و پیمانکاران از آن استفاده کنند، در حالی که در ایران این مسئله کاملا معکوس است. محمودی در پاسخ به اینکه آیا در حال حاضر سازندگان همکاری مناسبی با معماران در ساخت‌وسازها دارند و از ظرفیت معماران استفاده می‌کنند گفت؟ این همکاری وجود دارد اما امروزه اگرچه خروجی دانشگاه‌های ما از نظر کمّی در رشته معماری بسیار زیاد است، ولی درنهایت تعداد معمارانی که برای حضور در عرصه ساخت‌وساز باقی می‌ماند تا در کنار انبوه‌سازان و سرمایه‌گذاران قرار بگیرند، بسیار کم است و دانش لازم را ندارند. عملکرد مهندسان عمران حرفه‌ای تر است این کارشناس معماری در عین حال با تاکید بر اینکه امروز در ساخت‌وسازها مهندسان عمران قویتر و حرفه‌ای‌تر از معماران عمل می‌کنند گفت: این معضل به ضعف آموزش برمی‌گردد. یعنی همان‌طور که در رشته عمران، تحولات همزمان با دانش روز انجام می‌شود و تکنولوژی‌های جدید در رشته عمران، برق و مکانیک وارد دانشگاه شده و اساتید آموزش‌دیده سبک‌ها و مصالح جدید و تکنولوژی‌های نوین را آموزش می‌دهند، باید این اعتقاد در دانشگاه‌های معماری هم ایجاد شود که البته شاهدیم چنین اتفاقی نمی‌افتد. محمودی درخصوص عملکرد سازمان نظام مهندسی در این بخش گفت: خوشبختانه نظام مهندسی قدم‌های مثبتی را برداشته و دوره‌هایی را برگزار می‌کند که این دوره‌ها می‌بایست در دانشگاه‌ها برپا شود، ولی این سازمان سعی می‌کند تا این خلاء را در حد خود پر کند و ساخت و سازها را از نظر نوع ساخت و از نظر حضور مهندسین ضابطه‌مند کند تا فقط برگه‌فروشی مطرح نباشد، بلکه مهندسین، معماران و مهندسان عمران حتما به وظیفه خود عمل کنند.
|
