سه راهکار برای جلوگیری از تبدیل «نظام‌نامه‌ی اخلاق مهندسی» به اندرزنامه
از روزی که عباس آخوندی عهده‌دار مسئولیت وزارتخانه‌ی راه و شهرسازی شده است، دو کلیدواژه‌ی «اخلاق‌مداری» و «شهروندمداری» را بارها در گفتار خود به کار بُرده است، که بیانگر دغدغه‌های بسیاری است که این وزیر در این دو حوزه دارد. اخلاق‌مداری و رعایت اخلاق حرفه‌ای اما صرفا به دغدغه و طرح اظهار‌نظر محدود نشد و آخوندی موفق شد که آن را در قالب یک نظام‌نامه تدوین و به جامعه مهندسی ابلاغ کند. اگر به تاریخچه ورود وزارتخانه راه و شهرسازی به حوزه حرفه‌مندان نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که وزارت راه و شهرسازی (مسکن و شهرسازی پیشین) برای ساماندهی حرفه مهندسی از سال ۵۲ به قانون نظام معماری ساختمان ایران ورود پیدا کرد. در آن زمان هدف وزارتخانه وقت مسکن و شهرسازی از مداخله درساماندهی حرفه مهندسی مواردی نظیر ساماندهی پروانه اشتغال به کار مهندسی و نیز تاسیس سازمان نظام مهندسی به منظور کنترل مهندسان از حیث رعایت اصول حرفه‌ای مهندسی بود، اما نکته اینجاست با اینکه ورود وزارتخانه راه و شهرسازی به نظم و نسق بخشیدن به حرفه مهندسی قدمت دیرینه دارد، اما جالب است بدانیم که این امرصرفا به کنترل‌های بیرونی حرفه‌ای محدود بودو از ورود به حوزه بحث‌های کنترل های درونی و اخلاق حرفه‌ای مهندسی در تمام این سال‌ها غفلت ورزیده شده است. البته در آن روزگار در کشور ما اخلاق حرفه‌ای صرفا مشاغلی نظیر پزشکی، حسابداری و تا حدود قضاوت را در بر می‌گرفت و مسئله اخلاق مهندسی چندان موضوعیتی نداشت. اما جالب است بدانید که رویدادهای چند دهه اخیر در حوزه مهندسی باعث شد که وزارت راه و شهرسازی به این نتیجه برسد که صرف پرداختن به کنترل‌های بیرونی نمی‌تواند نتیجه مطلوب در ارائه خدمات مهندسی و شهرسازی را ارائه دهد. این توجه البته زمانی شدت گرفت که آئین‌نامه ماده ۳۳ کنترل ساختمان تصویب شد و در قالب آن اختیاراتی به سازمان نظام مهندسی برای پایش و کنترل مهندسان تفویض شد. به هر روی پاره‌ای از مسائل مختلف دست به دست یکدیگر داد تا وزارتخانه راه و شهرسازی به عنوان نهاد بالادستی سازمان نظام مهندسی به این نتیجه برسد که صرفا از طریق مولفه‌های بیرونی و مجازات‌های انتظامی امکان کنترل مهندسان وجود ندارد. این امر در حالی است در هیچ یک از سنوات گذشته در موضوع پرداختن به اخلاق حرفه‌ای مهندسی چنین رویکردی وجود نداشته است. البته برخی بر این باورند با توجه به تخلفاتی که در دوره های گذشته‌در سازمان نظام مهندسی رخ داد عباس آخوندی ضرورت پرداختن به اخلاق حرفه‌ای و تبدیل آن به یک قانون لازم‌الاجرای را بیش از پیش احساس کرده است که نتیجه آن تدوین نظام نامه اخلاق حرفه ای مهندسی شد که مبنای آن بر این امر استوار است که مهندسان باید دائما متوجه مسئولیت‌های اخلاقی خود در قبال جامعه باشند. اما در این بین واکنش برخی از مهندسان به این نظام نامه قابل تامل است. به طوری که برخی می‌گویند اساسا این نظام‌نامه جنبه اندرزنامه دارد و قابلیت اجرائی و نهادینه نشدن ندارد و حتی آن سوتر برخی بحث‌های اقتصادی را به میان می‌کشانند و می‌گویند تنگناهای مالی عامل اصلی گرایش برخی از مهندسان به سمت تخلفات حرفه‌ای است و به باور آنهادر صورتی که اقتصاد جامعه سامان یابد هیچ مهندسی حاضر نخواهد شد که اخلاق حرفه‌ای را فدای مسائل مالی کند. اما در برابر این اظهارنظرها تدوین‌کنندگان و مدافعان اخلاق حرفه‌ای ضمن رد ادعاهایی از این دست بر این باورند که این نوع نگا ه‌ها صرفا جنبه توجیهی دارد و اتفاقا نظام‌نامه براساس شرایطی تدوین شده است که به جای تبدیل به یک اندرزنامه جنبه کاملا کاربردی دارد و حتی عدم رعایت آن نیز هزینه‌بر خواهد بود.گفتنی است محور این نظام‌نامه برسه اصل آموزش، محکمه درونی و محکمه بیرونی استوار شده است. در وهه اول در این نظام‌نامه از قالب آموزشی مصادیق اخلاق حرفه‌ای و مهندسی آموزشی داده می‌شود. در مرحله دوم انتظار می‌رود که این مفاهیم به یک عامل درونی تبدیل شود و در وهله سوم اگر این موارد جنبه اجرایی پیدا نکرد، مجازات‌های بیرونی از طریق شورای انتظامی در انتظار متخلفان خواهد بود. به هر روی بسیاری بر این باورند که این نظام‌نامه در درازمدت آثار مثبتی بر رعایت اصول حرفه‌ای که نتیجه آن رعایت کیفیت ساخت‌وسازهاست به جای خواهد گذاشت، اما آنچه مسلم است، تمامی این موارد و نقاط قوت و ضعف آن در طول زمان نمایان خواهد شد. حال باید منتظر شد تا مشخص شود آثار این نظام نامه چگونه در صنعت ساختمان نمایان خواهد شد.
|
