زمین‌لرزه و روان‌آب، دو تهدید بزرگ برای پل طبقاتی «صدر»
طراحی و ساخت پل‌های طبقاتی هرچند نشانه‌ی مدرنیته‌ی کشورهاست، به باور پژوهشگرانِ زلزله با توجه به لرزه‌خیز بودنِ بیش‌تر کشورها، ساختِ این پل‌ها ایده‌ی خوبی نیست و پل صدر با توجه به زلزله‌خیز بودن تهران نیز از این امر مستثنا نیست. در تهران با وجود گسل‌های متعدد، خطر زمین‌لرزه همواره هست؛ از این رو، به باور پژوهشگران کشور با توجه به گسل‌های فعال در تهران لازم است سازه‌ها بر اساس محاسبات فنی احداث شوند، تا خطرات ناشی از زمین‌لرزه برای پایتخت‌نشینان به حداقل برسد. پل طبقاتی صدر نیز از جمله این سازه‌ها است که به گفته دکتر فریبرز ناطقی‌الهی، عضو هیات علمی و رییس پژوهشکده مهندسی سازه پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی این پل چند گسل را قطع می‌کند، ضمن آنکه خطر روان آب‌ها تهدیدی برای آن خواهد بود. وی با ارسال یادداشتی به خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، خطراتی که این پل طبقاتی را تهدید می‌کند، بازگو می‌کند: با کلیک روی هر یک از تصویرها، مطلبی دیگر در همین زمینه در دسترس شما خواهد بود. پل طبقاتی صدر؛ عملکرد و زلزله فرصت «پساپلاسکو» فضایی را برای بیان حقایقی در زمینه آسیب‌پذیری شهر فراهم کرده است که در این یادداشت به ساخت پل طبقاتی صدر اشاره می‌کنم. حدود ٨٠ سال پیش ساخت پل‌های دو طبقه در چند کشور دنیا با هدف کمک به حمل‌ونقل داخل شهری و جلوه ویژه شهرهای مدرن شروع شد و اولین آنها در آمریکا سال ١٩۴٣ در شهر پورتلند ساخته شد. پس از این به سرعت تا ۴٠ سال پیش این عمل بعنوان یک نماد مدرنیته در دنیا دیده می‌شد، ولیکن از ۴٠ سال پیش بنا به تصمیم شهرداران متروپولیتن‌های بزرگ و ارزیابی این پل‌ها، نه تنها دیگر این پل‌ها نباید ساخته شوند، بلکه پل‌های موجود هم یا تخریب و یا به‌ناچار به فضای سبز و پیاده‌رو تبدیل شوند! دلایل این امر هم عدم دستیابی به عملکرد مورد نظر از دیدگاه ترافیکی، هزینه‌های سرسام‌آور نگهداری و بهره‌برداری، عدم تامین مقاصد اقتصادی-اجتماعی، ازدیاد حمل‌ونقل‌های ناخواسته و مهمتر از همه خطر ریزش آنها در شهرهای زلزله‌خیز اعلام شد. در همین راستا با جسارت کامل برای اصلاح اشتباهات گذشته، اولین پل طبقاتی در پورتلند در سال ١٩٧۴ تخریب و سپس تعداد زیادی از آنها در آمریکا، کانادا، کره و برزیل یا به طور کامل، تخریب و یا به فضای سبز و پیاده‌رو تبدیل شدند. همچنین از ٢٠ سال پیش ساخت این پل‌ها در آمریکا ممنوع شد و کره نیز تا سال٢٠٣٠ موظف به تبدیل این پل‌ها به باغ و پیاده‌رو شده است و این همه در حالی است که بهره‌برداری از پل صدر «۴سال پیش شروع شد!» جدول زیر نشانگر ساخت و تخریب این پل‌ها است: با کلیک روی هر یک از تصویرها، مطلبی دیگر در همین زمینه در دسترس شما خواهد بود. نکات بسیار زیادی در خصوص منسوخ بودن ایده ساخت پل‌های چند طبقه در ۴٠ سال گذشته به اثبات رسیده، از دیدگاهای مختلف همانند ترافیک، اقتصادی، اجتماعی، روانی بخصوص زلزله و عملکرد فاجعه بار این سازه‌ها در زلزله کوبه در سال ۱۹۹۵ نمایان شد؛ این یک فاجعه غیرقابل تصور در علم مهندسی زلزله بود. اما نگاهی گذرا به متون موجود نشانگر حقایق بسیار تلخی از عملکرد این پل‌ها در زمان زلزله خواهد بود. پل صدر و چالش‌های پیش رو به تازگی پژوهش میدانی از محیط کارگاهی تونل صدر انجام دادیم. بر اساس این مطالعات در پایه‌های پل صدر تخلیه آب صورت می‌گیرد و این امر منجر به لرزان شدن پایه‌های این پل خواهد شد. نتایج بررسی‌های میدانی ما نشان می‌دهد که در گسل‌ها و قنوات محدوده پل صدر احتمال شکسته شدن زیر فونداسیون پایه‌های پل وجود دارد و به تازگی نیز در یکی از بررسی‌های میدانی خود به موردی برخوردم که در نوع خود بسیار عجیب بود. من یک فرد سیاسی نیستم، ولیکن به عنوان یک شهروند مالیات دهنده بنظرم هر طرحی باید حتما مطالعات توجیهی-فنی و مصوبه داشته باشد. پل صدر زندگی افراد زیادی را که در این محدوده زندگی می‌کنند، شدیدا تحت الشعاع قرار داده و در زمان زلزله، البته اگر تخریب شود، بطور کامل منطقه را فلج می‌کند؛ چراکه این پل چند گسل مطرح شهر تهران را قطع می‌کند. علاوه بر خطر زلزله، مطالعات ما نشان داد که پل صدر و پایه‌های آن در معرض تخلیه آب و آب در حال جریان زیر پل در تونل قرار دارد. حتی اگر قنوات منتهی به پایه‌های این پل مسدود شده باشند که بعید می‌دانم، آب در حال جریان، ساکت و ساکن نمی‌ماند و راهی برای ادامه حرکت خود پیدا می‌کند. حالا سوال مهم و بسیار حیاتی که مطمئن هستم کمتر به آن فکر شده، این است که این آب کجا می‌رود؟ مسلما آب راهی را از زیر ساختمان‌های منطقه پیدا کرده و ادامه حرکت می‌دهد و بسترهای زیر املاک مردم در منطقه را شسته و با توجه به متوسط و بلند مرتبه بودن ساختمان‌های حاشیه پل صدر، یک خطر بسیار جدی را برای مردم منطقه و خود پل ایجاد می‌کند و یا در آینده نزدیک در اثر استمرار خطراتی را متوجه ساکنان این منطقه خواهد کرد. با این وضعیت دیگر نیازی به زلزله برای انهدام پل نیست. امور مهندسی و فنی بسیار جدی است و یک محاسبه غلط و یک بی‌دقتی، کافی است تا فاجعه‌ای برپا شود. امروز می‌بینیم تمام ورودی و خروجی‌های این پل بسته می‌شوند، چون در طرح اولیه به‌درستی دیده نشده‌اند و گفته می‌شود این‌ها خروجی‌های اضطراری است! این هزینه هنگفت برای چه صرف شده است؟!
|
