خام‌فروشی سنگ : جنس فروخته‌شده به چند برابر قیمت پس گرفته می‌شو
ایران و به‌ویژه استان لرستان که تأمین سه‌درصد سنگ ساختمانی جهان را در اختیار دارد، با معضل «خام‌فروشی» دست‌به‌گریبان است، تا سنگ‌های صادرشده، پس از فرآوری در کشورهای دیگر، به چند برابر قیمت دوباره وارد شوند. نام صنعت سنگ ایران و بازار برخی سنگ‌های ساختمانی در جهان بانام استان لرستان پیوند خورده است به‌طوری‌که این استان با معادن غنی خود ۲۷ درصد تولیدات این صنعت را در ایران و سه درصد تولیدات صنعت سنگ دنیا را در اختیار دارد. پای لنگ صنعت سنگ وقتی حرف از صنعت سنگ به میان می‌آید به‌طورقطع هر کار بلدی در این حوزه لرستان را به‌عنوان دارنده یکی از عظیم‌ترین ذخایر سنگ دنیا معرفی خواهد کرد، استانی که سه درصد سنگ جهان را در خود جای‌داده ولی همچنان این نام پرآوازه برای سفره لرستان نان‌وآب نشده است. لرستان با گنجینه‌ای که از سنگ‌های ساختمانی و به‌خصوص سنگ‌های تزئینی و نما در اختیار دارد، درزمینهٔ سرمایه‌گذاری به‌منظور فرآوری انواع سنگ‌های تزئینی، ساختمانی و مواد کانی غیرفلزی استانی مستعد است. بیشتر معادن استان لرستان به سنگ‌های نما و تزئینی اختصاص دارد به‌طوری‌که با داشتن حدود یک‌چهارم ذخایر سنگ‌های تزئینی کشور حائز رتبه اول در این زمینه است و از انواع معادن این استان می‌توان به سنگ گچ، سنگ‌آهک، سنگ چینی، فرو سیلیس، فلدسپات، تالک، نمک و سنگ لاشه پالون اشاره کرد. این صنعت اشتغال‌زا از مصائب زیادی رنج می‌برد به‌طوری‌که بی‌توجهی به ارتقای این صنعت، به‌روزرسانی تجهیزات و امکانات مورداستفاده در این بخش، استفاده از حداکثر توان واحدهای سنگبری فعال، آلودگی زیست‌محیطی و ضایعات بالای صنعت سنگ، غفلت از فرآوری سنگ لرستان و خام فروشی و ده‌ها مشکل دیگر موجب شده که صنعت سنگ این استان همچنان روی پاشنه بی‌تدبیری بچرخد. 
تعطیلی ۷۰ واحد سنگبری لرستان رضا صفی خانی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در استان لرستان حدود ۳۰۰ واحد سنگبری فعالیت دارد. وی بابیان اینکه یکی از ظرفیت‌های خیلی مهم استان لرستان بحث معادن سنگ و واحدهای فرآوری سنگ است عنوان کرد: این ظرفیت می‌تواند نقطه قوتی برای اقتصاد لرستان باشد. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان بابیان اینکه هم‌اکنون هزار و ۶۰۰ نفر در این واحدهای سنگبری فعالیت می‌کنند گفت: اما متأسفانه به دلایل مختلف به‌خصوص رکودی که در بازار طی چند سال گذشته وجود داشته حدود ۷۰ مورد از واحدهای سنگبری لرستان در حال حاضر راکد هستند. صفی خانی با بیان این که تعطیلی واحدهای سنگبری استان دلایل مختلفی دارد عنوان کرد: یکی از این دلایل رکود بازار و نداشتن نقدینگی و ... است. وعده افزایش صادرات در صنعت سنگ استان وی با تأکید بر اینکه یکی دیگر از مشکلات حوزه صنعت سنگ لرستان این بوده که خیلی از واحدهای سنگبری استان طول عمر زیادی از فعالیت آن‌ها می‌گذرد و تکنولوژی آن‌ها به‌روز نیست تصریح کرد: این امر موجب شده که محصولات این واحدها قابل‌رقابت در بازارهای داخلی و خارجی نباشد. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان بابیان اینکه واحدهای مدرن سنگبری استان با توجه به اینکه معوقات بانکی دارند نمی‌توانند از تسهیلات بانکی در قالب سرمایه در گردش استفاده کنند گفت: امسال در برنامه اقتصاد مقاومتی این قضیه به‌صورت ملی حل‌شده و انتظار داریم که بانک‌های استان نیز سرمایه در گردش را بدون در نظر گرفتن معوقات بانکی به واحدهای سنگبری استان تزریق کنند. صفی خانی با بیان این که آمار صادرات سنگ لرستان در سال ۹۴ نسبت به ۹۳ رشد خیلی خوبی داشته است گفت: به‌طور حتم طی امسال نسبت به سال گذشته با تزریق منابع به‌خصوص سرمایه در گردش، واحدهای موجود مدرن و تغییر خط واحدهای قدیمی به واحدهای مدرن افزایش صادرات در این حوزه را خواهیم داشت. 
وقتی ارزش‌افزوده صنعت سنگ «دودستی» تقدیم رقبای خارجی می‌شود در سال ۹۳ حدود ۳۰ میلیون دلار انواع سنگ از استان لرستان صادرشده که بیشتر این صادرات به آسیای مرکزی، حوزه خلیج‌فارس و برخی کشورهای اروپایی و چین انجام شد و این در حالی است که حوزه صنعت سنگ لرستان با مشکلات فراوانی ازجمله خام فروشی دست‌به‌گریبان بوده به‌طوری‌که بیش از ۶۰ درصد سنگ استان به‌صورت خام صادر می‌شود و این استان از عواید فرآوری و ارزش‌افزوده این صنعت محروم است. ساختار سنتی و تجهیز نبودن واحدهای سنگبری به فناوری‌های نوین، فعالیت کمتر از ظرفیت و توان تولید بخش عمده‌ای از واحدهای سنگبری استان، دستیابی نداشتن به بازارهای خارجی به دلیل نبود پایانه‌های صادراتی و شرکت‌های تخصصی قوی در امر صادرات و فروش سنگ از دیگر چالش‌های پیش روی صنعت سنگ استان لرستان است. کارشناسان بر این باورند، درصورتی‌که تعداد واحدهای سنگبری مجهز استان لرستان به ۶۰ درصد افزایش یابد در حوزه صنعت سنگ هشت هزار فرصت شغلی جدید ایجاد می‌شود. اما می‌توان گفت پدیده غیراقتصادی خام فروشی در استانی مانند لرستان که نیاز اساسی به اشتغال‌زایی دارد باعث شده که معدن داران و فعالان صنعت سنگ تنها به‌زحمت برداشت اکتفا کرده و استخراج معادن گران‌بهای استان بدون فرآوری خاص را نادیده گرفته و تنها با برش‌های معمولی و به‌صورت خام زمینه عرضه محصولات این صنعت به نام کشورهای دیگر در بازارهای جهانی را فراهم کنند و شش برابر ارزش افزوده و اشتغال‌زایی این حوزه دودستی تقدیم رقبای خارجی شود. 
شاهد اتفاقات خوبی در حوزه صنعت سنگ لرستان نیستیم محسن غیاثوند، رییس هیئت‌مدیره کانون سنگ ایران و عضو کمیسیون صنایع و معادن اتاق بازرگانی ایران نیز در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه استان لرستان یکی از استان‌هایی بوده که بیشترین ذخایر معدنی سنگ کشور و دنیا دارد اظهار داشت: سه درصد مجموع سنگ دنیا و ۲۷ درصد مجموع سنگ کشور در استان لرستان استخراج می‌شود. وی با بیان این که بیش از ۵۰۰ واحد سنگبری و ۱۰۰ واحد معدنی در حوزه سنگ‌های ساختمانی در لرستان فعالیت دارند تصریح کرد: بیش از ۱۰ هزار نفر اشتغال‌زایی در این بخش استان داشته‌ایم. رییس هیأت‌مدیره کانون سنگ ایران بیان داشت: بیش از پنج درصد کل حمل‌ونقل لرستان در حوزه جاده‌ای مرتبط با صنعت سنگ استان است. غیاثوند بیان کرد: در صنعت سنگ علیرغم اینکه یک ظرفیت مطلق در لرستان بوده و بیش از ۳۸ درصد ظرفیت صنعتی و اشتغال صنعتی استان از این حوزه است اما متأسفانه شاهد اتفاقات خوبی در این بخش بااین‌همه ویژگی‌های مثبتی که دارد نیستیم. سنگ‌های میلیاردی در کارخانه‌ها خاک می‌خورند وی بابیان اینکه در سه حوزه معدنی، فرآوری و بازرگانی باید به‌صورت همگون رشد کنیم عنوان کرد: ما در حوزه معدنی و فرآوری حداقل به لحاظ سخت‌افزاری در شرایط مناسبی هستیم اما متأسفانه در حوزه بازرگانی ازآنجایی‌که شرایط لازم را نتوانسته‌ایم ایجاد کنیم علیرغم اینکه در خیلی از واحدهای ما چندین میلیارد تومان سنگ دپو و آماده فروش است اما حقوق کارگران خود را ندارند که پرداخت کنند. رییس هیأت‌مدیره کانون سنگ ایران بابیان اینکه حضور در بازارهای خارجی با روش‌های سنتی امکان‌پذیر نیست گفت: در این زمینه نیاز به حضور گسترده و توانمند واحدها داریم و همچنین کار تخصصی و ویژه‌ای نیز باید در حوزه صورت گیرد. غیاثوند بیان داشت: متأسفانه بعضی‌اوقات سنگ را از معادن به ایتالیا می‌برند و آنجا فرآوری می‌کنند و گاهی اوقات به خود ما آن را می‌فروشند. 
عرضه سنگ لرستان به نام و کام کشورهای دیگر وی بابیان اینکه در خام فروشی سنگ استان دو دلیل داریم گفت: یکی از این دلایل این بود که اساساً ما عادت کرده‌ایم به خام فروشی در حوزه نفت و سایر معادن و در این حوزه نیز همین مسیر را طی می‌کنیم. رییس هیأت‌مدیره کانون سنگ ایران گفت: دلیل دوم در این زمینه خام فروشی سنگ استان این بوده که ما در حوزه فرآوری و بازرگانی سنگ‌های بریده چون در شرایط مناسبی نیستیم واحدهای فرآوری در کشورهای ترکیه، چین و ... سنگ خام لرستان را می‌برند و به نام خود آن را می‌فروشند. غیاثوند گفت: اگر ما با ایجاد پایانه‌های صادراتی بتوانیم این استارت را بزنیم و مشکل سنگ‌های بریده را حل کنیم به‌طور حتم می‌توانیم موضوع خام فروشی را در کنار آن رفع کنیم. هرچند که فعالان صنعت سنگ استان دیدگاه‌های مختلفی برای رفع مشکلات صنعت سنگ در لرستان دارند اما ایجاد پایانه سنگ، راه‌اندازی شرکت‌های تخصصی در حوزه‌های فرآوری، ممیزی، بازرگانی و صادرات، ایجاد واحدای فرآوری و تجهیز این واحدها به دانش روز، اعمال عوارض خام فروشی سنگ و ترغیب فعالان این حوزه تجهیز واحدهای خود به فناوری‌های نوین را می‌توان از مهم‌ترین راهکارهای برون‌رفت از مشکلات حوزه صنعت سنگ استان برشمرد. با توجه به این که ۲۸درصد اشتغال صنعتی در لرستان به صنعت سنگ اختصاص داشته و حدود ۱۲ هزار نفر مستقیم و غیرمستقیم در این حوزه فعالیت دارند مسئولان و فعالان این حوزه باید برای برون‌رفت از مشکلات و چالش‌های پیش روی صنعت سنگ چاره‌اندیشی کنند. 
|
