«بام‌های خنک»، راهکاری برای خنک کردن و بهبود بخشیدن به هوای تهران
یافته‌های یک شبیه‌سازی نشان داد که به‌کارگیریِ بام خنک در تهران به دلیل عملکرد بهتر، هزینه‌های کم‌تر و نیاز نداشتن به زیرساخت‌های ویژه، بهتر از بام سبز است. به گزارش سازمان کنترل کیفیت هوای شهر تهران در سال ۱۳۹۶، «به علت جمعیت بیش از ظرفیت شهر و جغرافیای آن و همچنین افزایش بی‌رویه‌ی وسایل نقلیه، کیفیت هوا در بسیاری از روزها در این کلان‌شهر به شرایط نامطلوب می‌رسد. بیش‌ترین عامل این امر در سالیان گذشته، انتشار آلودگی وسایل نقلیه‌ی موتوری بوده است و در سال‌های اخیر، پدیده‌ی گردوغبار و ذرات معلق ورودی از دیگر نقاط نیز بر شدت مشکل آلودگی هوا افزوده است». درجه حرارت بعضی شهرها یا مناطق شهری به طور قابل چشم‌گیری بیشتر از حومه آن شهرها است. گرمایش ساختمان‌ها، آلودگی هوا و استفاده از مصالح نامناسب مثل آسفالت که نور خورشید را جذب می‌کنند و... از عواملی هستند که باعث گرم شدن شهرها و ایجاد پدیده «جزیره گرمایی شهری» می‌شوند. استفاده از بام سبز و بام خنک، روش‌هایی برای کاهش این جزیره گرمایی شهری هستند. بام سبز هر نوع سازه پیش‌ساخته با پوشش گیاهی است که به دلیل محدودیت‌های توسعه فضای سبز سطحی در شهرهای پرتراکم، می‌تواند سرانه فضای سبز شهرها را افزایش دهد. بام سبز نقش عایق حرارتی را در ساختمان‌ها دارد و باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود. بام خنک نیز نوعی سطح با ضریب بازتابش زیاد است که اغلب رنگ سفید دارد. در نوع مدرن این بام‌ها با شیب مشخص و با استفاده از پوشش مواد مصنوعی با ضریب بازتاب زیاد ساخته می‌شوند. این نوع بام‌ها می‌توانند ۱۰ تا ۴۰ درصد مصرف انرژی سرمایشی را کاهش دهند. حسین ملکوتی، سمیه ارغوانی و ولی‌الله شیخی از پژوهشگران گروه علوم جوی و اقیانوسی دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه هرمزگان، در مطالعه‌ای با استفاده از شبیه‌سازی عددی اثرات احتمالی استفاده از بام سبز و بام خنک را در بازه زمانی ۲۶ خرداد تا ۱۰ تیر ۹۵ (اوایل تابستان) شهر تهران بررسی کردند. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بام سبز در طول روز دمای هوا را کاهش می‌دهد، ولی در شب باعث افزایش دما می‌شود. همچنین این نوع بام بر سرعت و جهت باد و کاهش تهویه طبیعی شهر نیز تاثیر دارد و گسیلندگی (تابش انرژی گرمایی) از سطح آن بالا است. همین دلایل موجب شده که بام خنک در کاهش محسوس دمای هوا و کاهش شبانه‌روزی زیاد شار گرمای محسوس، بهتر از بام سبز باشد. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر مرتبط با موضوع، در دسترس شما خواهد بود. بام‌های خنک با کاهش تابش دریافتی، گرمای ذخیره‌شده در سطوح شهری را کاهش می‌دهند که نقش مثبتی در کاهش جزیره گرمایی دارند. با انجام شبیه‌سازی بام سبز و بام خنک و بررسی تاثیر آن‌ها بر غلظت آلاینده‌های سطحی، مشخص شد که غلظت آن‌ها در میانگین شبانه‌روزی محسوس نیست و در برخی ایستگاه‌های هواشناسی منتخب روند کاهشی نیز داشته است و به طور کلی این راهبردهای پیشنهادی تاثیر نامطلوبی بر کیفیت هوای کلان‌شهر تهران نداشته است. از آن‌جا که هزینه‌های احداث و نگهداری بام سبز بیشتر از بام خنک است و همچنین بام خنک عملکرد بهتری دارد؛ توسعه بام خنک در تهران پیشنهاد می‌شود. ولی پژوهشگران این مطالعه تاکید می‌کنند برای بررسی صحت نتایج این شبیه‌سازی، انجام مطالعات میدانی ضروری است. این محققان با اشاره به تاثیر کاهش دما و سرعت باد بر افزایش غلظت آلاینده‌ها و تشدید جزیره گرمایی شهری در برخی ساعات شبانه‌روز تاکید می‌کنند: «برنامه‌های کاهش انتشار آلاینده‌های اولیه و گرمای انسان‌ساخت مثل بهبود کیفیت سوخت و به‌روزرسانی سامانه‌های حمل‌ونقل شهری همچنان باید در اولویت بهبود کیفیت هوا و تعدیل جزیره گرمایی در کلان‌شهر تهران قرار گیرند». نتایج این مطالعه تابستان سال جاری (۱۳۹۹) به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «مقایسه موردی عملکرد تابستانه راهبردهای توسعه بام سبز و بام خنک بر کیفیت هوا در کلان‌شهرتهران» در فصل‌نامه «مجله ژئوفیزیک ایران» منتشر شده‌است.
|
