تهران- نوروز و تعطیلات آن فرصت مناسبی برای دیدن تهران ورای ترافیک،
جمعیت و انواع آلودگی‌ها است و موزه‌ها به عنوان بهترین پاسداران فرهنگ و
تمدن ایران زمین،یکی از بهترین اماکن دیدنی شهر تهران در تعطیلات نوروز
محسوب می‌شود.
به گزارش روز چهارشنبه خبرنگار میراث فرهنگی ایرنا، برای اولین
بار پیشنهاد ایجاد مکانی به نام موزه توسط مرحوم مرتضی قلی هدایت ملقب به
صنیع الدوله عنوان شد. او در فکر ایجاد موزه و اداره‌ای به نام اداره
عتیقات برای ساماندهی به وضع کاوشهای تجاری بود اما به این مقصود نرسید.
اولین موزه در ۱۲۹۵خورشیدی به نام موزه ملی یا موزه معارف در
یکی از اتاق‌های بزرگ وزارت معارف که در سمت شمال بنای مدرسه دارالفنون
قرار داشت تشکیل گردید.
پس از آن در ایران نیز مانند سایر نقاط گسترش موزه‌ها رشد سریع
یافت و هم اکنون در کشور تقریبا ۱۵۶موزه وجود دارد و در کنار این
موزه‌ها محوطه ها و ابنیه‌های تاریخی زیادی نیز درهایشان بر روی عموم
گشوده است.
اکثر موزه‌ها در ایران تحت سرپرستی سازمان میراث فرهنگی کشور
هستند، اما تعدادی از موزه‌ها نیز توسط سازمان‌های مختلفی مانند شهرداری،
سازمان حفاظت محیط زیست، بنیاد مستضعفان و جانبازان، وزارت فرهنگ و ارشاد
اسلامی، وزارت نیرو، وزارت پست و تلگراف و تلفن، بانک مرکزی و... سرپرستی
و اداره می‌شوند.
به منظور دسترسی آسان علاقمندان برای بازدید از موزه ها، این گزارش به معرفی ۴موزه از منطقه ۱۲تهران پرداخته است.
* موزه ایران باستان
موزه ایران باستان نخستین موزه ملی ایران و موزه مادر محسوب می‌شود و
همزمان با مجموعه کاخ دادگستری شهربانی وزارت امور خارجه وزارت جنگ و
سردرباغ ملی بنا شد و در سال ۱۳۱۶گشایش یافت.
این موزه نه تنها بزرگترین موزه باستان شناسی و تاریخ ایران است،
بلکه از نظر حجم، کیفیت و تنوع آثار یکی از چند موزه بزرگ جهان و به عنوان
موزه مادر محسوب می‌شود.
موزه ایران باستان گنجینه‌ای از ده هزار سال فرهنگ تمدن و هنر
ایرانی از دوره پارینه سنگی تا سده هفتم میلادی را در خود جای داده است.
در طبقه اول این موزه آثار پیش از تاریخ و تمدن و هنر ایرانی از
هزاره ششم پیش از میلاد و نیز کتیبه‌های سنگی، آثار سفالی، زیورآلات و
لوح‌های گلی و نقوش برجسته، مجسمه‌های فلزی و سنگی، تابوت‌های سفالی و
لعابدار یادگار دوره هخامنشیان ،پارتها ،اشکانیان سلوکی‌ها و ساسانیان
موجود است.
از مشهورترین آثار این بخش پلکان تخت جمشید، مجسمه سردار
اشکانی،جام طلایی هخامنشی و قطعه‌ای سرامیکی از کاخ آپادانای شوش با نقش
سرباز پارتی است.
طبقه دوم به آثار هنری، نسخه‌های خطی،سکه‌های دوره‌های مختلف
نقاشی و قطعاتی از پارچه‌های متعلق به قرون و اعصار گذشته نگهداری می‌شود.
موزه ملی ایران شامل دو ساختمان مجزا به نام‌های موزه ایران باستان و موزه دوره اسلامی است.
از ویژگی‌های مهم ساختمان موزه ایران باستان، سبک معماری ایرانی
با سردر ورودی مشابه ایوان بلند طاق کسری مطلق به دوره ساسانی و آجرهای
قرمز رنگ است.
این موزه در خیابان امام خمینی(ره) ابتدای سی تیر واقع شده است.
*کاخ موزه گلستان
این مجموعه از نمونه کاخ موزه‌هایی است که معمولا در گذشته مراکز
حکومتی محسوب می‌شدند. کاخ موزه گلستان یادگاری به جای مانده از ارگ
تاریخی تهران محل اقامت شاهان سلسله قاجار و از زیباترین و کهن‌ترین
بناهای پایتخت دویست ساله ایران می‌باشد.
در زمان صفویه و زمان پادشاهی شاه عباس اول برای نخستین بار
مجموعه ای شامل چهارباغ و یک عمارت دیوانی و یک چنارستان در محل ارگ دولتی
تهران احداث شد.
مجموعه کاخ‌های ضلع شمالی باغ گلستان شامل: تالار موزه،تالار آئینه،تالار برلیان،تالار عاج و تالار بلور می‌باشد.
تالار موزه در سال ۱۲۵۶شمسی به تقلید از موزه‌های اروپایی
ساخته شد و ۴۰ شمسی در دوران رضا شاه پهلوی، بخشهای بزرگی از ارگ تهران،
از جمله حصار دور آن، سردر باب عالی، ساختمان دفتر استیفا، نگارخانه، تکیه
دولت، نارنجستان، باغ گلشن و ساختمانهای اندرونی تخریب شد. محل سکونت شاه
به سعدآباد و سپس در دوران محمد رضا شاه پهلوی به نیاوران منتقل و در سال
۱۳۴۰مجموعه گلستان برای بازدید میهمانان خارجی و رسمی به کاخ موزه
تبدیل شد.
پس از انقلاب مجموعه گلستان همچون اغلب عمارات سلطنتی دیگر بصورت
موزه در آمد تا همگان بتوانند از آن دیدن کرده و از تماشای زیباییهای حاصل
فکر و دست هنرمندان و صنعتگران ایرانی بهره برند.
از دیدنی‌های بی‌نظیر کاخ گلستان تخت سلطنتی تخت طاوس با یکهزار
و ۴۴۴ قطعه الماس ، تخت نادری با ۷هزار ۶۰۲قطعه الماس ، صندلی
مرصع محمدشاه با یکهزار و ۳۴دانه مروارید غلطان و یکهزار و ۱۹۴قطعه
زمرد و کلاه خود، زره، شمشیر و سپرشاه اسماعیل صفویه می‌باشد.
این موزه در میدان پانزدهم خرداد واقع شده است.
* موزه ملی ملک
کتابخانه و موزه ملک از مراکز مهم علمی- فرهنگی وابسته به آستان قدس
رضوی است.این مرکز با تلفیق معماری سنتی و هنر اسلامی ایرانی بوسیله
متخصصین آستان قدس ایجاد شد.
این مجموعه فرهنگی در دو بخش مجزای کتابخانه و موزه هر یک به
مساحت ۵ هزار مترمربع تشکیل شده است و موسس و واقف موزه مرحوم حاج حسین
آقا ملک است.
عمارت اولیه موزه و کتابخانه،خانه شخصی آقای ملک بوده که در
بازار بین الحرمین تهران قرار دارد.قدمت این بنا یک طبقه به اواخر دوره
قاجار می رسد و دارای دو بخش اندرونی و بیرونی است که توسط حاج آقا ملک در
سال ۱۳۱۶شمسی به موزه تبدیل شد.به علت دشواری مراجعین و محققین در سال
۱۳۷۶ محل فعلی در محوطه باغ ملی برپا شد.
در این موزه کتب نفیس خطی و آثار و اشیایی که ملک طی دوران زندگی
خود خریداری و جمع آوری کرده بود از جکله کتابهای نفیس، سکه ،مجموعه‌های
تمبر ،تابلوهای کمال الملک، قالیچه و... به نمایش در آمده است.به گفته
بسیاری از علاقمندان اشیاء تاریخی برخی از نفایس موجود در این موزه در
جهان منحصر به فرد است.
موزه ملی ملک جنب موزه ملی ایران در ابتدای خیابان سی تیر قرار دارد.
* موزه هنرهای ملی
۱۸۰سال پیش در زمان فتحعلی شاه در محل ساختمان وزارت فرهنگ و
ساختمان برنامه و بودجه، باغ بزرگی بود که از شمال تا خیابان هدایت فعلی و
از جنوب تا میدان بهارستان گسترده بود.
در حال حاضر از آن باغ و قصر فقط حوضخانه‌ای باقی مانده که به
موزه هنرهای ملی تبدیل شده است.این مجموعه در برگیرنده بهترین هنرهای ملی
ایران در همه سالهای اخیر مانند،مینیاتور،تذهیب، کاشیکاری، قالی بافی، زری
دوزی،مخمل بافی،قلم زنی، معرق و منبت است. این ساختمان در سال ۱۳۰۹ به
همت مرحوم استاد حسین طاهرزاده بهزاد که خود از هنرمندان و استادان برجسته
نقاشی و نگارگری و تذهیب بود، به موزه تبدیل شد.
در این موزه آثاری از بزرگان هنر همچون استاد نقشه چی،استاد
فرشچیان، استاد سامی،استاد میرزا آقا امامی و ..نگهداری می‌شود. معماری
قاجاری این بنا یکی از ویژگی‌های این موزه است.
این موزه در میدان بهارستان خیابان کمال الملک واقع شده است.
