■ شورا و شهرداری مکمل یکدیگرند

خبرگزاری ایمنا: مدیریت شهری در کلان شهرهایی که رشدشان به روز و به ساعت است حساسیت های بسیار زیادی دارد.
حال اگر این کلان شهر، شهری باشد که تمدنی هزاران ساله را همراه خود داشته و به گفته شهردار اصفهان بوم آن فرهنگی و هنری باشد مدیریت در آن حساس تر و خطیر تر می شود و باید برای هر گامی که در شهر برداشته می شود استراتژی داشت و دانست گام بعدی چیست و این گام کجا فرو می آید.
به گزارش ایمنا اصفهان این روزها به تایید مردمش و تصدیق آنها که چند سالی است در ایام نوروز این شهر را در پذیرفتن میهامانان نوروزی در رتبه های اول جذب گردشگر قرار می دهند شهری است که آهنگ توسعه در آن سریع و زیبایی اش روز افزون است اما همین زیبایی ها نباید چشمان دوستداران دیار نصف جهان را بر روی مشکلات این کلان شهر ببندد.
مشکلاتی که راه برون رفت از آن از دید شهردار اصفهان مدیریت واحد و باز شدن هرچه بیشتر چتر نظارتی و مدیریتی شورای شهر بر روی آن است.اختیارات شورا و مشکلات شهر به همراه برنامه هایی که شهرداری برای نصف جهان در سر دارد موضوع گفتگوی ما با دکتر سید مرتضی سقاییان نژاد شهردار اصفهان بود:
سوالاتم را از بحث انتخاب شهردار با رای مستقیم مردم شروع می کنم. این طرح با اینکه یک فوریتش تصویب شده و ادامه بحث هم هنوز در دستور کار مجلس قرار نگرفته اما خیلی سر و صدا به پا کرد.جالب اینکه موضع اکثر مدیران شهری کشور در نقد این طرح است.چرا؟
ببینید بر طبق آخرین آمارها 70% مردم شهرنشین هستند . در کلان شهرها این عدد به بالای 85% می رسد و پیچیدگی هایی که در ارتباط با مباحث شهری مطرح است روز به روز زیادتر می شود به عبارتی ما با توجه به حرکت ها و چالش هایی که امروزه در شهر وجود دارد از نظر بحث های محیطی، فرهنگی و اجتماعی ملزم هستیم به حرکت کردن.
مسائل و مشکلاتی که حتما باید برطبق یک چارچوب پایدار و برنامه ریزی شده حرکت کند و اگر چنین نباشد سرنوشت شهر قابل کنترل نیست. بنابراین هیچ شکی در ضرورت برنامه ریزی و اجرای برنامه ها براساس یک توسعه ی پایدار نیست. از طرف دیگر اگر بخواهیم برنامه های چشم انداز 20 ساله محقق شود بر مبنای اعتلا و محقق شدن برنامه های شهری است. اگر برنامه های شهر و توسعه ی پایدار در شهرها جلو رفت تحقق برنامه های 20 ساله هم به جلو می رود.
در مدخل شهر که وارد می شویم در حقیقت با مدیریت شهری روبه رو هستیم. به مجموعه ارگانهایی که در فرایند مدیریت شهر مشترک هستند مدیریت شهری می گوییم و محور اصلی مدیریت شهری در دست شورا وشهرداری است.از سوی دیگر در چشم انداز 20 ساله و در برنامه های 5ساله که 4برنامه آن را پشت سر گذاشتیم و پنجمین آن در مجلس شورای اسلامی قرار دارد همه و همه بر مبنای تمرکز زدایی است و تحقق مدیریت واحد شهری هم یکی از بارزترین مصادیق تمرکز زدایی است.
این تمرکز زدایی چه مبانی و مصدایقی دارد؟
ببینید اول من بحث تمرکززدایی و تراکم زدایی را باز می کنم که دقیقا بحثمان مشخص شود؛ تمرکز زدایی به این معنی است که دولت مرکزی اختیارات خود را درسطح شهری به ارگانهایی که منتخبین مردم هستند واگذار کند،ولی در تراکم زدایی دولت مرکزی قسمتی از اختیارات خودر را به کسانی که منتخبین خودش هستند واگذارمی کند و در برنامه ی 20 ساله تمرکززدایی به عنوان یک اصل است نه تراکم زدایی. پس با توجه به برنامه های چشم انداز 20 ساله و افزایش روز افزون شهرنشینی و التزام تمرکز زدایی، تقویت نهاد مدیریت محلی با محوریت شورا و شهرداری یک رکن و اساس یک اصل است.
‌ ‌ بیش از 11سال از عمر شوراها می گذرد در عرض این 11سال شاید هزاران پروژه شهری در شهرها به مرحله اجرا در آمده است، این تمرینی است برای مردم سالاری دینی و نماد بارز و مشخص تمرکز زدایی است؛ راهی که فی الواقع مردم در امورات خود سهیم باشند و در آن دخالت کنند همین است.
رییس شورای شهر یکی از کلان شهرهای کشور معتقد است انتخاب شهردار توسط مردم سراب است و اگر چه ظاهر خوشی دارد اما در باطن نتیجه خوب و موثری برای مردم ندارد ضمن اینکه شوراها را بی اثر و محو خواهد کرد. شما این دیدگاه را تایید می کنید؟
می دانید که ما نزدیک به 100سال است که انجمن شهر داریم. در قانون اساسی 7اصل و 7قاعده مربوط به شوراهاست یعنی تا این اندازه از سوی امام راحل و مقام معظم رهبری و خبرگان که قانون اساسی را تدوین کرده اند نسبت به شوراها حساسیت وجود داشته است. حال در این شرایط شوراها مانند یک طفل است که باید رشد کند ما درحال تمرین دمکراسی هستیم. الان شهردار به صورت غیر مستقیم توسط مردم انتخاب می شود و از همان زما ن که این مسائل مطرح شد مشخص شد که شوراها باید تضعیف شوند، حال اگر شهرداران توسط دولت انتخاب شوند ما به سمت دولتی شدن شهرداری ها حرکت خواهیم کرد در صورتی که در ماده 3قانون، شهرداری ها ارگانهایی هستند عمومی و مستقل و غیر دولتی. پس ظرفیت دولتی شدن در رابطه با آنها مطرح نیست.
پس شما باانتخاب شهردار توسط مردم مخالفید؟
اتفاقا برای من که شهردار هستم مغتنم است که از طرف مردم انتخاب شوم اما این امر باعث تضعیف شوراها می شود که یک رکن اساسی هستند. اصل شورا نباید تضعیف شود اینکه شهردارها توسط مردم انتخاب شوند چهره قشنگی دارد ولی ظرفیت وجود ندارد و بین شهرداری ها و شورا جنگ به راه می افتد،در حقیقت اگر راه افتادن و حرکت این طفل به قیمت فنا شدن پدر و مادر باشد ارزش ندارد چون شورا و شهرداری مکمل هم هستند. ضمن اینکه معتقدم اولویت فعلی برای شهرها انتخاب شهرداران توسط مردم نیست شهرها اولویت های بسیار مهم دیگری هم دارند.
مثلا چه اولویت هایی؟
چرا از سال 1362 که قرار بوده است در آمدهای پایدار برای شهرداری ها تعریف شود این لایحه به مجلس شورای اسلامی نرفته و شهرداری ها را نجات نمی دهند؟ چرا جایگاه شهرداری ها و شوراها پس از این سالها هنوز مشخص نیست؟ چرا بحث تربیت نیروی انسانی که محور توسعه پایدار است در دست ما نیست؟ پس ابتدا باید به اینها رسیدگی شود بعد فرعی ها.
یعنی بحث شما جایگاه شوراهاست و از دید شما این طرح به جایگاه شوراها لطمه می زند؟
ببینید متاسفانه مطرح شدن انتخاب شهرداران مستقیماً از طرف مردم با انگیزه و نیت تقویت مدیریت محلی مطرح نشده و همه جانبه نیست و مخصوصاً در شرایط فعلی که می‌رود شوراها جایگاه واقعی خود را در نظام مدیریتی محلی پیدا کنند اصلاً به صلاح نمی باشد. انتخاب شهرداران مستقیماً از طرف مردم به صورت مجزا امر خیری است ولیکن در شرایط فعلی در جهت تضعیف شوراهای اسلامی شهرهااست که تقویت آنها دارای اولویت استراتژیک و رکنی اساسی برای نظام مقدس جمهوری اسلامی است.
یکی از الزامات مردم سالاری دینی، مشارکت مردم در امور مربوط به خود است که این امر نیز در قانون شوراها و دخالت و نظارت مردم ازطریق شوراها کاملاً روشن و تعریف شده است و در قانون اساسی کاملاً نسبت به این موضوع تصریح گردیده است، بنابراین در اینجا نیز تقویت شوراها الزامی است.
اما بحث دیگری که مطرح است افزایش تعداد اعضای شورای کلان شهرها است. ظاهرا برای دوره آینده به تعداد اعضای شورای شهر اصفهان هم اضافه می شود. این افزایش حدودا دو برابری کار را برای مدیریت شهر سخت نمی کند؟
کار شورا بسیار سخت است اما اگر درست انجام شود بسیار بسیار میمون و مبارک است. ما بین 2مطلق قرار گرفته ایم مطلق اول مدیریت شورا هاست که بسیار مشکل است و مطلق دوم خود شوراهاست که بسیار مهم است. مدیری که بتواند تلفیقی بین این دو به وجود آورد و به سمتی ببرد که رشد تدریجی را به همراه داشته باشد منجر به اعتلای شهر خواهد شد. اگر در شورای آینده افرادی انتخاب شوند که برای خدا و برای محوریت الله تصمیم بگیرند و دارای تخصص های لازم باشند مشکلی به نام اختلاف و دو دستگی به وجود نمی آید اگر هم اختلافی باشد برای حل معضلات شهر است که آن هم لازم است.
مثلا ما در اصفهان به عنوان یک کلان شهر 14 منطقه داریم هر منطقه دست کم 10 محله دارد یعنی 140 محله که ما نزدیک به 174 محله داریم. حال اگر شورایی ها از دل منطقه انتخاب شوند وهرکسی مشکلات محله اش را مطرح کند و همچنین تخصص های مختلف کنار هم بیایند مشکلات کم کم حل خواهد شد. ببینید شهرداری ها 372 وظیفه دارند اگر اعضای شورای شهر با تخصص های مختلف از نقاط مختلف شهر باشند بهتر می توان موضوعات را جمع بندی کرد.
به نظر شما آیا می توان همانگونه که به مسولان شهر و شورا" مدیران شهری" گفته می شود، مدیریت شهری را هم به صورت همه جانبه از شورا و شهرداری بخواهیم؟
ما باید به سمت وسوی توسعه ی پایدار برویم. توسعه ی پایدار طرحی است که در کنفرانس محیط زیست به نام کنفرانس ریو از طرف سازمان ملل در پایتخت برزیل برگزار شد مطرح گردید و اولین باری بود که به صورت رسمی بحث پایداری تعریف شد. توسعه پایدار یعنی چه؟ سه مولفه برای تعریف آن مشخص کرده اند:پایداری اجتماعی، پایداری اقتصادی و پایداری زیستی. یعنی هر توسعه ای که ما بخواهیم انجام دهیم باید این سه پایداری در آن باشد. پایداری شهری هم زیر مجموعه ی همین توسعه پایدار است.
توسعه باید به صورتی باشد که برای عرصه های بعدی مشکل ایجاد نکند . موقعیت زمانی و مکانی شهریا کشوری که قرار است در آن توسعه انجام شود هم باید لحاظ کنیم. مثلا اگرتوسعه ای در کشور دیگر موفق بوده است ما نمی توانیم در ایران نیز همان را انجام دهیم مثلا عدالت در یک کشور اسلامی معنی دارد نه در یک کشور سرمایه گذار. اصفهان درحقیقت شهری است مدنی و مدنیتش اطراف رودخانه شکل گرفته است و نهایتا امروز 285 نوع صنایع دستی دارد ما باید در این شهر برای توسعه صنایع دستی برنامه ریزی می کردیم.ما باید بوم سرزمین را تشخیص دهیم و بوم اصفهان توسعه صنایع دستی وبه دنبالش رشد توریسم است.
اما می بینیم که اینگونه نیست.اصفهان بیشتر رو به صنعتی شدن است.
بله،اصفهان در حقیقت شهری است تاریخی، میراثی، فرهنگی و درعین حال صنعتی . حتی صنایع سبک در آن رشد کرده است.ولی ما باید طبق برنامه جلو برویم اگر به ما گفتند که در 50 کیلومتری اصفهان توسعه ای دیگر به وجود نیاید واقعا به وجود نیاید .
حتی در بحث ترافیک روزانه نزدیک به 500دستگاه اتومبیل نمره می کنیم و در خیابان ها رها می شود. استفاده از موارد تکنولوژی خوب است اما تا جایی که سلامت خودمان را به خطر نیندازد .
به نظر می رسد ترافیک این روزه شهرها خود بلای بزرگی باشد.
ببینید حمل و نقل ناکارآمد شهرها مخصوصا کلان شهرها می تواند روزانه از هر شهروند تنها 30 دقیقه زمان در راه بندان تلف کند یا تنها 5کیلومتر مسافت روزانه ی اورا طولانی تر سازد یا تنها 2 گرم سرب یا 20گرم هیدروکربن ویا 500 گرم منو اکسید کربن به دستگاه تنفسی وی وارد سازد یا هریک نفر را تنها 8در میلیون در معرض تصادفات منجر به فوت یا 1 در میلیون در معرض تصادفات منجر به جرح یا3 در ده هزار در معرض تصادفات منجر به خسارت قرار دهد یا هر راننده را تنها 3% در معرض تخلف کنترل شده یا 10% در معرض تخلف نامرئی قرار دهد یا در ازای هر 1نفر تنها نیم لیتر بنزین یا 1 لیتر گازوئیل مصرف کند. اما وقتی این ارقام ناچیز ولی حساس برای میلیون ها نفر و برای هفته ها و ماهها وسالها محاسبه گردد پای ارقام نجومی به میان می آید که این خسارت ها عملا زندگی شهروندان یا عرصه ی عمومی و حیات مدنی را تهدید می کند آن هم تهدیدی که لحظه به لحظه بقای زندگی اجتماعی انسان را به مرگ سوق می دهد.حالا هرچقدر بزرگراه و پل ساخته شود ولی بازهم اتومبیل در این جاده ها گذاشته شود بی فایده است این موضوع باید کنترل شود.
کنترل؟چگونه؟
باید مدیریت یکپارچه وجود داشته باشد یعنی من خیابان ها را خط کشی کنم چهار راه ها را هوشمند کنم چراغ ها رازمان بندی کنم، این دست من است ،پلیس هم که باید اعمال قوانین و مقررات انجام دهد پس مردمی که برایشان هم مهندسی ترافیک و هم اعمال قوانین و مقررات انجام شده است کجا باید آموزش ببینند و چه کسی باید آموزششان بدهد؟ باید برای توسعه ی پایدار، مدیریتی یکپارچه وجود داشته باشد.
حقوق شهروندی باید رعایت شود هم حق شهروند نسبت به شهر و هم حق شهر نسبت به شهروندان و مردم خود را شهروندان شهر بدانند تا قانون نهادینه شود. اصلاحات در مدیریت و توسعه و تولید و مصرف سوخت انجام شود و در حمل و نقل عمومی افزایش پیدا کند. باید حمل ونقل و الزامات حمل و نقل پایدار رعایت شود.
و به طبع آن فضای سبز هم توسعه پیدا کند تا آلودگی ها را پالایش کند...
بله دقیقا. در ارتباط با فضای سبز از سال 82 سرانه ی فضای سبز هر شهروند اصفهانی از 15 متر به 24 متر رسیده و قرار است تا سال90 این سرانه را به 30 برسانیم. یعنی سرانه ی هر شهروند را نزدیک به 10 متر افزایش داده ایم.
درخت های جنگلی اطراف اصفهان و کمربند سبزشهر به وجود آمده که خیلی مهم است و باید این آلاینده ها و گرد و غبار را در خودش دفع کند. ما چند شش در اصفهان داریم مثل ناژوان و کوه نخودی که ما با چنگ ودندان ناژوان را حفظ می کنیم مخارج سرسام آوری دارد،چه کسی باید کمکمان کند؟از سوی دیگر ما کوششمان بر این است که روز به روز دفع زباله را کاهش دهیم می بینید که همه اینها به صورت زنجیر وار به هم مرتبط است و مدیریتی واحد را می طلبد .
اشاره کردید به بحث زباله ها. یک بحثی به نام زباله های بیمارستانی داریم که فعلا طبق چیزی که رصد کردیم متولی خاصی ندارد، فکر نمی کنید که اگر این رویداد ادامه پیدا کند یکی از مشکلات درجه یک مدیریت شهری شود؟
یکی از آلاینده هایی که در این قسمت ما باید اضافه می کردیم زباله های بیمارستانی بود قانون پسماند در مجلس شورای اسلامی سال 85-86 تصویب شده است. ماده ای دارد که میگوید هرکسی که تولید زباله ی خاص کند خود موظف است که آن را حمل و دفع کند یعنی باید عادی سازی کند وبعد از عادی سازی آن را تحویل شهر دهد.
عادی سازی یعنی چه؟ یعنی بیمارستان ها باید از دستگاه اتوکلاو برای زباله ها استفاده کنند و آن را عادی سازی کنند. بنابراین اگر این عادی سازی انجام نشود این زباله در یک ماشین ریخته می شود و شیرابه هایش تا به محلی که بیرون شهر که سابق دفع می کردیم برسد همه ی محیط را آلوده می سازد. حالا ما گفتیم شما این کار را انجام ندهید و ما انجام میدهیم و خرجش را شما بدهید چون ما می دانیم باید چکار کنیم.اینها باید در زمینی چال شوند که سطح آب های زیر سطحی در آنجا عمیق باشد،دست کم 20متر. اگر بخواهد در فاصله های 4-5متری باشد به آب های زیرزمینی وارد می شود و شهر آلوده می شود.این ها همه برنامه ریزی می خواهد هرکس در جایگاه خودش باید پاسخگو باشد.
به نظر شما با این مشکلات صلاح است شهر به همین صورت توسعه پیدا کند؟
نه. مگر در یک شهر چند نفر باید زندگی کنند؟ آیا باید شهر را گسترش دهیم یا شهرک های اقماری به وجود آوریم؟ شهرک ها باید دست کم در فاصله ی 40 کیلومتری شهر باشد در صورتی که در حال حاضر یک شهر مرکزی درست کرده ایم وشهرک هایی دراطراف آن که سرریزشان در اصفهان است .متاسفانه کم کم این شهرک ها با مدیریت های متفاوت جزو شهر می شوند و باعث می شود هارمونی و زیبایی شهر به هم بریزد و شهرمان که باید از یک اصول و ضابطه در شهرسازی و سیمای شهری پیروی کند از هر زاویه ای جنبه های خاص خود را پیدا می کند.
آقای دکتر راه برون رفت از این شرایط چیست؟
ببینید شهرداری بزرگترین حلقه ای است که در شهر وجود دارد و قاعدتا این شهرداری ها هستند که می توانند این گونه بحران ها را مدیریت کنند.مثلا ما کوششمان بر این است که طبق برنامه حرکت کنیم به همین دلیل ما سه سال است که استراتژی محور هستیم مثلا در بحث سازمان دهی مشاغل وارد شده ایم و بحث ساماندهی خرده فروشی در شهر را در حال اجرا داریم.
می شود در این رابطه بیشتر توضیح دهید؟
شما نگاه کنید در اطراف ما مغازه های بسیاری جمع شده اند حال اگر تمام اینها در یک مرکز خرید گذاشته شوند و این مرکز خرید یا سیتی سنتر در کنار یک محور بزرگراهی بزرگراه ساخته شود که کاری به شهر نداشته باشد این ترافیک و سفرهای شهری و شلوغی ها از بین می رود.یک نکته جالب اینکه کل مجموعه های تجاری که از اول تا آخر خیابان چهار باغ قرار دارد حدودا 3500متر مربع طولی می شود، حال اگر همین متراژ را در یک مجوعه خرید جمع کنیم شما حساب کنید چقدر از ترافیک و آلودگی و شلوغی هسته مرکزی شهر کم می شود.بالاخره مقدار زیادی از ترافیک ها مربوط به مغازه ها و خرید شهروندان است دید ما این است که آلودگی ها را می توان جهت داد و کنترل کرد.
آقای دکتر همه اینها که گفتید درست اما زندگی شهری خشک و فیزیکی است برای ایجاد نشاط شهری و اجتماعی و پرنشاط کردن روحیه ی شهروندان چه برنامه هایی دارید؟
زمانی با گروهی صحبت می کردیم و آنها مخالف ایجاد پارک بودند من گفتم پارک و فضای سبز چیزی است که زندگی ما به آن وابسته است حالا مردم در خانه های 40-50 متری زندگی می کنند می بینید که شب جمعه ها پارک ها مملو از جمعیت است و تنها اصفهان است که به شهروندان اجازه ی ورود به چمن را می دهد. ما در محله های مختلف پارک های محلی ایجاد کرده ایم نزدیک به 47 پارک محلی داریم. نزدیک به 387سالن ورزشی و مجموعه های ورزشی مخصوص بانوان داریم. برنامه های صبحگاهی با مربی ورزشی در اکثر نقاط شهر فعال شده تا نشاط ایجاد شود. شهر بازی بزرگی که در اصفهان در حال ساخت است بزرگترین پارک شهری کشوراست که پارک آبی هم دارد. همین دوچرخه سواری یکی از راه های ایجاد سلامت و نشاط در مردم است و معتقدیم که یک کار اسلامی است. پیست دوچرخه سواری و موتو سواری و ماشین سواری تقریبا در حال تکمیل است به نحوی که اسلامی باشد و به صورت حلال.
1.5 میلیارد ریال در بحث فرهنگ شهروندی کار میکنیم مانند تابلوهای شهری که چشم شهروندان را نوازش دهد.
و صحبت آخر؟
باید رفاه و شادی را درجهت حلال برای مردم فراهم کنیم که این خود منجر به ارتقای فرهنگ شهروندی و صمیمیت و همدلی شهروندان می شود ،امیدواریم روز به روز به آرمان شهر اسلامی نزدیک شویم.