■ عطش مسکن‌مهر در تهران

تاثیر «تاخیر در تحویل مسکن‌مهر» بر رشد اجاره‌بها در تهران محرز است 2 هزار تهرانی متقاضی مسکن‌مهر که قرار بود طبق وعده و تعهد سال گذشته مسوولان شهریور امسال صاحب‌خانه شوند باز هم باید صبرکنند
مسوولان حوزه مسکن ضمن تایید رشد اجاره‌بها در تهران به دنبال راه‌های فرعی می‌گردند تا بتوانند نرخ‌های اجاره را لااقل برای سال آینده کنترل کنند، غافل از اینکه ناکامی‌های پی‌درپی طرحی که سه سال پیش برای صاحب‌خانه کردن نیم میلیون تهرانی به اجرا گذاشته شد، هم‌اکنون به عنوان محرک اصلی اجاره‌بها در شهر تهران خودنمایی می‌کند.
براساس تعهد مستند مسوولان مسکن‌مهر که اواسط سال گذشته با تبلیغات فراوان رسانه‌ای اعلام شد، قرار بود 2 هزار واحد مسکونی از طریق «روش‌‌اختراعی» وزارت مسکن و «5 شیوه نوین‌ساختمانی وارداتی از کشورهای خارجی»، ظرف 8 ماه احداث و به متقاضیانی که دو سال است انتظار مسکن‌مهر را می‌کشند، تحویل داده شود، اما پیگیری‌های دنیای‌اقتصاد و شواهد موجود در زمین‌های 99 ساله اطراف پایتخت که مثل روز روشن است، حاکی از ناکامی آشکار متولیان مسکن‌مهر در تحقق این وعده رویایی است.
به این ترتیب پرونده مبهم مسکن‌مهر در تهران که باید با توجه به حساسیت بازار مسکن این شهر بیشتر از سایر استان‌ها و شهرهای دیگر در کانون توجه مسوولان باشد، یکبار دیگر بر ابهاماتش اضافه می‌شود تا شاید این بار، جدی‌تر از گذشته به این چالش بزرگ رسیدگی شود.
در حال حاضر آمارها نشان می‌دهد که نزدیک به 100 هزار واحد مسکونی‌مهر در شهرهای جدید اطراف تهران در مراحل ابتدایی ساخت –پی‌ریزی و فونداسیون- قرار دارد که حداقل برای تابستان سال آینده آماده بهره‌برداری خواهد شد. حال اگر تابستان 90 را در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن روز موعود مسکن‌مهر در تهران فرض کنیم، یعنی اینکه یک‌سال دیگر باید وضعیت موجود در بازار اجاره مسکن در پایتخت را تحمل کرد و به همین اندازه به کاسه صبر تهرانی‌های متقاضی مسکن اضافه کرد.
پاییز سال گذشته بعد از آنکه تغییر و تحولات مدیریتی در وزارت مسکن پدید آمد، مسوولان ارشد این وزارتخانه که خیلی زود به شرایط ویژه مسکن‌مهر در تهران واقف شدند به پروژه سریع‌سازی از طریق صنعتی‌سازی روآوردند. در این راه وزارت مسکن دو اقدام را آغاز کرد. اقدام اول حمایت از مپسا برای بسیج 22 شرکت تازه‌تاسیس ساختمانی بود تا این شرکت‌ها ظرف 8 ماه 1100 واحد مسکونی‌مهر در پرند احداث کنند. اقدام دوم نیز فشار فنی به مرکز تحقیقات مسکن و ساختمان برای تکمیل اختراع منحصر به فرد این مرکز تحت عنوان «پروژه 45 روزه‌سازی» بود که با چندین ماه تاخیر در زمان دوره قبل، سرانجام در دی‌ماه سال گذشته با اصرار فراوان مقامات، این اختراع به نتیجه رسید و در شهر جدید هشتگرد با تکمیل یک ساختمان دو طبقه دو واحدی، آماده تولید انبوه شد.
علی نیکزاد، وزیر مسکن در روز افتتاح پروژه 45 روزه‌سازی در جمع خبرنگاران اعلام کرد 1000 واحد مسکونی‌مهر با این روش در هشتگرد ساخته خواهد شد که ظرف 6 ماه آینده تحویل متقاضیان می‌شود.
اما پیگیری‌های روز گذشته دنیای‌اقتصاد از جمشید نورصالحی معاون وزیر مسکن و مدیر عامل شرکت عمران شهرهای جدید مشخص کرد که این 1000 واحد هنوز ساخته نشده‌اند، چون پیمانکار پروژه، محل را ترک کرده و تازه دو ماه پیش یک پیمانکار دیگر مسوولیت ساخت این واحدها به روش 45روزه را برعهده گرفته است. 1000 واحد وعده داده شده باید تیرماه یعنی ماه گذشته تحویل می‌شد!
درباره پروژه 1100 واحدی مپسا نیز، حرف‌ها و البته موضع‌گیری‌ها، فراوان است. در این پروژه از همان روز اول کلنگ‌زنی، نوعی تضاد افکار بین مسوولان بخش مسکن با بخش صنعت وجود داشت که تاحدی هم این اتفاق طبیعی به حساب می‌آید. مسوولان بخش مسکن به‌خاطر تاخیر طولانی مسکن‌مهر دوست دارند سرعت این پروژه‌ به سرعت نور برسد و واحدها تحویل داده شود. مسوولان بخش صنعت اما نظر دیگری دارند، آنها می‌گویند 1100 واحدی که آذر پارسال کلنگ‌زنی شد، اولین تجربه صنعتی‌سازی مسکن در کشور است که باید تحت شرایط خاص و بدون عجله و دستپاچگی جلو رود.
از سوی دیگر، دو طرف برای آنکه بر موضع خودشان تاکید کنند، هر کدام راهی را که خود در پیش گرفته‌اند ادامه می‌دهند که نتیجه آن تاکنون عدم آمادگی کل پروژه برای تحویل به مردم است.
طبق آخرین اطلاعاتی که خبرنگار دنیای‌اقتصاد کسب کرده، شهریور امسال که زمان وعده داده شده از سوی وزارت مسکن و مپسا است، فقط 430 واحد مسکونی از 1100 واحد مسکونی‌مهر در این پروژه تحویل خواهد شد.
نیکزاد، وزیر مسکن 22 آذر سال گذشته در مراسم کلنگ‌زنی پروژه 1100 واحدی مپسا بعد از قول گرفتن از مجری، از تحویل این واحدها در شهریور خبر داد. شواهد نشان می‌دهد که عمده تاخیرها در این پروژه به فراهم نبودن زمینه ساخت‌وساز، تاخیر در پرداخت تسهیلات و البته تاخیر برخی شرکت‌ها به‌خاطر مشکلات گمرکی برای ترخیص ماشین‌آلات مخصوص‌شان مربوط می‌شود که ریشه همه این موارد، همان تضاد عقیده در بین بانیان کار است.
آثار ناکامی در تحویل 2 هزار واحد مسکونی‌مهر به تهرانی‌ها که درست در وسط فصل نقل و انتقال مستاجران رخ داده، در نابسامانی بازار اجاره محرز و غیرقابل انکار است. شاید برخی متولیان مسکن‌مهر تصور کنند عدد 2هزار در بخش عرضه مسکن به بازار تهران، رقمی نیست که بتواند در بازار اثرگذار باشد. در پاسخ به این شبهه باید گفت اگرچه 2 هزار واحد در بین نیم‌میلیون واحد مسکونی که باید برای تهرانی‌‌ در قالب مسکن‌مهر ساخته شود رقمی نیست، اما تحویل نشدن همین 2 هزار واحد مترادف است با هجوم دوباره 2 هزار متقاضی به بازار اجاره مسکن تهران.
در حال حاضر همه کسانی که در صف مسکن‌مهر در تهران قرار دارند، مستاجر هستند که این تعداد به اضافه قشری که توان خرید مسکن داشته، اما تمایل دارند به عنوان مستاجر باقی بمانند، مجموعه تقاضای اجاره‌نشینی در تهران را تشکیل می‌دهند.
آن دسته از مستاجران تهرانی که منتظر تحویل مسکن‌مهر نیز هستند، با این امید که ظرف ماه‌های آینده واحدهای آنها ساخته خواهد شد، هیچ تلاشی برای خرید نمی‌کنند و حتی سعی می‌کنند با خواسته‌های موجران برای افزایش نرخ‌ها کنار بیایند. در این میان اگر عطش تهرانی‌ها با تکمیل تدریجی مسکن‌مهر و عرضه آن به متقاضیان رفته رفته فروکش کند، به همان نسبت نیز از میزان تقاضا در بازار اجاره کاسته می‌شود که نتیجه طبیعی آن می‌تواند تعدیل نرخ‌های اجاره باشد.
شرایط موجود بازار مسکن تهران تاکید می‌کند که وضعیت مه‌آلود مسکن‌مهر در پایتخت باید مورد توجه ویژه مسوولان قرار بگیرد. هر چند مسوولان ارشد حوزه مسکن نسبت به این موضوع هوشیار هستند.
به نظر می‌رسد حتی لازم است جریمه‌هایی برای عدم تمکین به تعهدات داده شده که در متن قراردادها در نظر گرفته شده، به اجرا گذاشته شود.
دفاعیه مپسا: صنعتی‌سازی مسابقه نیست
گروه مسکن: سید حسن قلعه نویی، مدیرعامل شرکت مدیریت پروژه‌های ساختمانی ایران (مپسا)، عدم تحویل به موقع پروژه صنعتی‌سازی پرند را به دلیل پایلوت بودن این پروژه، امری کاملا طبیعی می‌داند و می‌گوید: برخی تصور می‌کنند اجرای پایلوت صنعتی‌سازی نوعی مسابقه است که باید هر چه سریع‌تر به اتمام برسد.
اگر چه سریع‌سازی در حوزه صنعتی‌سازی مولفه بسیار مهمی است، اما با در نظر گرفتن اینکه پروژه 1100 واحدی در قالب آزمایشی اجرا شده است، «فاکتور زمان» باید از اولویت خارج شود و مهم‌تر از هرچیز دستیابی به تجربه‌های لازم در این زمینه به منظور نهادینه کردن صنعتی‌سازی در کل کشور است.
وی در عین حال روند کنونی صنعتی‌سازی در کشور را روبه رشد و رضایت‌بخش عنوان کرد و گفت: شواهد و قرائن حاکی از قرار گرفتن صنعتی‌سازی مسکن در مسیر پیشرفت است. به عنوان مثال در نمایشگاه ساختمان بازتاب اجرای پایلوت صنعتی‌سازی مسکن به خوبی مشخص بود. به طوری که بسیاری از شرکت‌ها آمادگی خود را به منظور همکاری در این زمینه اعلام کردند. وی گفت: اجرای آزمایشی صنعتی‌سازی باعث دستیابی به تجربه‌های خوبی در این زمینه شده است؛ به‌طوری که باعث شده نقاط ضعف و قوت فرآیند کار به خوبی مشخص شود. قلعه‌نویی در تشریح دلایل عدم تحویل پروژه 1100 واحد صنعتی پرند در موعد مقرر گفت: با توجه به اینکه این پروژه آزمایشی بود، در نتیجه بسیاری از شرکت‌ها در خصوص برآورد نیروی انسانی، دریافت تسهیلات، محاسبات فنی و مالی و... به آمار دقیقی دست پیدا کردند که انتقال این تجربه‌ها در مراحل بعدی ساخت باعث می‌شود که فاکتور سریع‌سازی در کنار سایر شاخصه‌های صنعتی‌سازی محقق شود. قلعه‌نویی همچنین گفت: با برنامه‌ریزهای اتخاذ شده قطعا در آینده‌ای نه‌چندان دور شرکت‌های داخلی توان رقابت با شرکت‌های خارجی را پیدا خواهند کرد. این مقام مسوول در شرکت مپسا همچنین در خصوص برخی از اظهارنظرهای اعلام شده از سوی کارشناسان که عنوان می‌کنند فن آوری‌های به کار گرفته شده در امر صنعتی‌سازی مسکن در پروژه پرند، در کشورهای اروپایی از رده خارج است، گفت: این دیدگاه‌ها به هیچ وجه کارشناسی نیست و فن‌آوری‌های به کار گرفته شده نیز کاملا جدید و به روز هستند و عمده آنها در کشورهای خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دفاعیه پرند: وضعیت صنعتی‌سازی رضایت‌بخش نیست
گروه مسکن- مریم علیزاده: مدیرعامل شهر جدید پرند که هم‌اکنون مسوولیت مستقیم نظارت و کنترل بر ساخت نزدیک به 95 هزار واحد مسکونی‌مهر در این شهر را برعهده دارد، از اوضاع کنونی صنعتی‌سازی مسکن راضی نیست.
سعید صابونی در این باره به دنیای‌اقتصاد گفت: بدیهی‌ترین مزیت ساخت‌وساز صنعتی، سرعت اجرای عملیات در عین حفظ کیفیت کار است که متاسفانه در برخی از پروژه‌هایی که در پرند در حال اجرا است، این موضوع دیده نمی‌شود. این مسوول در نهاد زیرمجموعه وزارت مسکن در توضیح بیشتر، تصریح کرد: از 93 هزار واحد مسکونی‌مهر در حال ساخت در پرند، 82 درصد واحدها معادل 76 هزار و 260 واحد از طریق صنعتی‌سازی در حال احداث است که در این روش قطعات مورد نیاز براساس نقشه‌های از پیش تعیین شده در کارخانه تولید و در محل پروژه نصب و مونتاژ می‌شود.
صابونی با بیان اینکه در روش صنعتی‌سازی از صفر تا 100 عملیات ساخت‌وساز قابل برنامه‌ریزی و مدیریت است، گفت: در این روش سرعت و کیفیت ساخت افزایش و هزینه‌ها کاهش پیدا می‌کند. مدیرعامل پرند با بیان اینکه از پروژه 1100 واحدی مپسا انتظار می‌رود سرعت کار را افزایش دهد، تصریح کرد: اگر قرار باشد درباره سرعت ساخت در این پروژه حرف زده نشود، با ماهیت فعالیت صنعتی‌سازی مسکن سازگاری نخواهد داشت. این مسوول بخش مسکن در ادامه با اشاره به اینکه هم‌اکنون نزدیک به 30 هزار واحد مسکونی‌مهر از طریق شرکت‌های خارجی با روش‌های صنعتی در پرند در حال ساخت است، افزود: طبق تفاهمی که با شرکت‌ها داریم، در صورتی که واحدها در تعهد زمانی تحویل نشود، به میزان درصد کاستی در کار، از تسهیلاتی که بانک‌ها به انبوه‌ساز پرداخت می‌کنند، در مراحل بعدی کسر می‌شود.