■ ایده‌های سرعت‌بخش در مسکن مهر

مسیرهای متنوعی که طی 11 ماه اخیر برای جبران تجربه تلخ واگذاری زمین‌های 99 ساله به تعاونی‌های مسکن، در دستور کار مدیران مسکن مهر قرار گرفت، نتایج مثبتی به همراه داشته است؛
مهم‌ترین مسیر میان بر برای تسریع ساخت و ساز در مسکن مهر، واگذاری زمین به انبوه‌سازان بود که باعث شد طی مدت کوتاهی، عملیات اولیه ساخت بیش از 50 هزار واحد مسکونی توسط انبوه سازان روی زمین‌های دولت آغاز و برای 50‌هزار واحد جدید نیز تفاهم اولیه منعقد شود.
همچنین ایده تبدیل واحدهای نیمه کاره انبوه سازان به مسکن مهر نیز با استقبال نسبی سازنده‌ها روبه‌رو شده، طوری که تاکنون نزدیک به 20هزار واحدمسکونی نیمه کاره در داخل شهرها از این طریق احیا شده است.
رییس سازمان ملی زمین و مسکن (نهاد نظارت‌کننده بر طرح مسکن مهر در وزارت مسکن) با بیان اینکه میان برهای جدید با هدف سرعت بخشیدن به پروژه تامین مسکن ارزان قیمت، ایجاد شده، گفت: از ماه جاری افتتاح‌ها در مسکن مهر به تدریج آغاز می‌شود و امیدواریم تا پایان امسال سهم قابل توجهی از متقاضیان مسکن مهر صاحب خانه شوند.
رییس سازمان ملی زمین و مسکن در گفت‌وگوبا «دنیای‌اقتصاد» اعلام کرد
سرعت به مسکن‌مهر با ایده‌های جدیدارزش ریالی زمین‌های 99ساله چقدر است؟
احتمال بخشش زمین‌ها بعد از تکمیل واحدها
فرید قدیری روند ساخت‌وسازها در طرح مسکن‌مهر طی یک‌سال اخیر سرعتی به مراتب بیشتر از قبل به خود گرفته‌ است که عمده دلیل این تحول، ناشی از طراحی 6 مسیر ساده و میان‌بر برای تامین مسکن با خصوصیات مسکن‌مهر بوده است.
طبق ارزیابی‌های سازمان ملی زمین و مسکن – مسوول ساماندهی مسکن‌مهر در وزارت مسکن- بیش‌از نیمی از پروژه‌های 99ساله که هم‌اکنون ساخت‌وساز در آنها جریان دارد، در قالب طرح‌هایی همچون واگذاری زمین به‌صورت گروهی، واگذاری زمین به انبوه‌سازان، پرداخت تسهیلات به ساختمان‌های نیمه‌کاره، مسکن‌مهر ملکی و احداث طبقات اضافی روی ساختمان‌های موجود پیش‌ می‌رود.
به این ترتیب نتایج مثبت از میان‌برهای مسکن‌مهر نشان می‌دهد تصمیم سال 86 مبنی بر واگذاری زمین به تعاونی‌ها و انتظار تبدیل آن به مسکن، کمی ناپخته و غیرکارشناسی بوده است.
رییس سازمان ملی زمین و مسکن در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد با اشاره به اینکه می‌خواهیم امسال طرح مسکن‌مهر را به سرانجام نهایی برسانیم، تصریح کرد: ایده‌های جدیدی که طی یک‌سال گذشته برای طرح مسکن‌مهر بکار گرفتیم نتیجه داده و باعث سرعت‌بخشی این طرح بزرگ شده است.
احمد اصغری مهرآبادی، رییس سازمان ملی زمین و مسکن معتقد است با تغییر فاز ساخت‌وسازهای مسکن‌مهر از حالت تعاونی‌سازی به وضعیت جدید انبوه‌سازی، فرجام روشن و امیدوارکننده‌ای برای این طرح ملی رقم زده است.
در حال حاضر از بین 340 هزار واحدی که در مراحل مختلف ساخت در قالب مسکن‌مهر قرار دارد، نزدیک به 250 هزار واحد از طریق همین میان‌بر جدید به‌وجود آمده است.
از بین راه‌هایی که وزارت مسکن طی ماه‌های اخیر ایجاد کرده، «واگذاری زمین به گروه‌های چندنفره» و «اجازه استفاده ساختمان‌های نیمه‌کاره از تسهیلات مسکن‌مهر» بیشترین بازدهی را داشته است به‌طوری‌که هم‌اکنون ساخت بیش‌از 80 هزار واحد مسکونی از طریق گروه‌های چند نفری در جریان است. همچنین نزدیک به 20 هزار واحد مسکونی نیمه‌کاره متعلق به انبوه‌سازان داخل شهرها مشمول دریافت تسهیلات 20 میلیون تومانی ساخت شده‌اند که در نهایت باید این واحدها به متقاضیان مسکن‌مهر تحویل داده شود.
میان‌بر دیگری که اختصاصی برای تهران در نظر گرفته شده، طرح «مسکن‌مهر ملکی» است که بر اساس آن، صاحبان زمین می‌توانند بدون اینکه آن را به 99ساله تبدیل کنند، برای ساخت‌وساز وام 20 میلیون تومانی به ازای هر واحد دریافت کنند. هم‌اکنون 10 هزار واحد مسکونی در تهران از این طریق زیر عملیات ساختمانی قرار دارد که مالکان زمین‌ها باید واحدهای ساخته‌شده را یا به اقوام خودشان – افرادی که مسکن ندارند- یا به متقاضیان مسکن‌مهر تحویل دهند. این طرح حالا که با استقبال روبه‌رو شده در سایر شهرهای کشور نیز در جریان است. هرچند طراحی میان‌برها در روند پیشرفت مسکن‌مهر موثر بوده است، اما ناظران این طرح ملی، خروج پرونده مدیریت مسکن‌مهر از حیطه تعاونی و کنترل ابعاد آن توسط وزارت مسکن‌ را در شتاب کار بی‌تاثیر نمی‌دانند.
وزارت مسکن در دوره جدید، سازمان ملی زمین و مسکن را مسوول مستقیم و بدون واسطه در این طرح کرده است. رییس سازمان ملی زمین در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد در این باره تصریح کرد: مسوولیت و مدیریت در دوره قبل به عهده تعاونی‌ها بود و سازمان ملی در دولت قبلی برای ساخت‌وسازهای مسکن‌مهر مسوول نبود که البته آن موقع هم کار انجام شد و زمین تحویل شده بود. اما در این 9 ماه شتاب بیشتری گرفته است. سازمان ملی 30 استان کشور را به 6 منطقه تقسیم کرده که برای هر منطقه یک تیم ناظر تعیین شده است. اعضای این تیم مراجعه و حضور دائمی در پروژه‌ها دارند و نتایج بازدید در ستاد راهبری جمع‌بندی می‌شود و تحویل دفتر وزیر می‌شود.

می‌خواهیم مسکن‌مهر امسال تمام شود
رییس سازمان ملی زمین و مسکن گفت: امسال اولویت وزارت مسکن، مسکن‌مهر است و قصد این است که این طرح تا پایان سال تمام شود.
مهرآبادی همچنین درباره روند پیشرفت پروژه‌های 99ساله اینگونه گزارش داد: «در کل کشور در حال حاضر نزدیک به 890 هزار نفر متقاضی واجد شرایط داریم که برای 781 هزار نفر زمین تخصیص داده شده است. از این تعداد برای 524 هزار واحد پروانه ساخت صادر شده است. 340 هزار واحد مسکونی در مرحله پی‌سازی، 136 هزار و 700 واحد در وضعیت اسکلت و سقف، 54 هزار واحد در وضعیت سفت‌کاری و 23 هزار و 863 واحد نیز در مرحله نازک‌کاری قرار دارد که سهم مدیریت و نظارت‌های سازمان ملی زمین و مسکن از این کارنامه حدود بیش‌از 70 درصد بوده است.»

سپاه چگونه آمد؟
مسوول مستقیم مسکن ‌مهر در سازمان ملی زمین و مسکن در ادامه گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد افزود: «برای افزایش سرعت مسکن‌مهر راهکارهای متعددی به کار گرفته شده است از جمله اینکه اوقاف زمین‌های در اختیار خود را برای ما مسکن‌مهر بسازد تا تسهیلات مشابه به اوقاف داده شود. همچنین 30 هزار واحد نیز توسط وزارت رفاه برای دهک‌های یک و دو ساخته شود. اخیرا هم جلسه‌ای داشتیم با مهندس فتاح قائم‌ مقام قرارگاه خاتم‌الانبیاء برای اراضی سپاه که آنها هم وارد این حوزه شوند و برای زمین‌هایی که خودشان دارند، بسازند. زمین‌های قابل توجهی دارند. فعلا مذاکره در حد ساخت 50 هزار واحد است. البته آقای فتاح نظرشان این است که بنیاد تعاون سپاه امکانات فنی مهندسی زیادی دارد که می‌تواند برای مسکن‌مهر استفاده کند که می‌تواند کمک خوبی برای ما باشد.»
16 هزار پشت‌بام سازی به بهانه مسکن‌مهر
مهرآبادی رییس سازمان ملی زمین به واگذاری گروهی زمین‌های 99ساله اشاره کرد و گفت: برخلاف کسانی که می‌گویند از واگذاری گروهی استقبال نشده، 80 هزار فقره واحد مسکونی هم‌اکنون در قالب گروه‌های 3 تا 10 نفر در حال ساخت است که عمده این واحدها در مراکز استان‌ها و شهرها قرار دارد.
همچنین تا امروز مالکان حدود 16 هزار خانه موجود در شهرها به سازمان‌های مسکن استان‌ها مراجعه کرده‌اند و تقاضای احداث یک طبقه اضافی روی پشت‌بام با تسهیلات مسکن‌مهر را ارائه داده‌اند که این واحدها نیز در حال ساخت است.
با انبوه‌سازان هم برای ساخت بیش‌از 40 هزار واحد قرارداد بسته شده است. نزدیک به 20 هزار واحد مسکونی ساخته شده توسط انبوه‌سازان نیز از طریق تهاتر زمین، به مسکن‌مهر تبدیل و اختصاص داده شده است. در تهران نیز 10 هزار واحد توسط مالکان زمین در حال ساخت است.
مهرآبادی تصریح کرد همه این راه‌ها برای این است که بتوان از کل توان کشور استفاده کرد تا تولید و عرضه مسکن بیشتر شود.
افتتاح‌ها منظم می‌شود
رییس سازمان ملی زمین و مسکن گفت: امیدواریم بتوانیم امسال در طول سال بهره‌برداری از مسکن‌مهر را داشته باشیم. افتتاح‌ها از پایان اردیبهشت شروع شده و به‌صورت منظم در کل کشور خواهد بود.
مهرآبادی افزود: عملیات پی‌ریزی واحدهای مسکونی مهر باید طبق برنامه‌ریزی وزارت مسکن تا پایان نیمه اول امسال به اتمام برسد و بخش عمده‌ای از واحدها بهره‌برداری شود.
این مقام وزارت مسکن همچنین گفت: مسکن‌مهر امسال خودش را نشان خواهد داد.

زمین‌های 99ساله چقدر ارزش دارد؟
تاکنون بیش‌از 8500 هکتار زمین دولتی برای پروژه‌های مسکن‌مهر اختصاص داده شده است. این زمین‌ها اگرچه تا حدودی قیمتی هستند، اما به‌صورت اجاره 99ساله با نرخ اجاره خیلی ناچیز در اختیار متقاضیان مسکن قرار گرفته است.
رییس سازمان ملی زمین و مسکن که از سال 86 تا کنون در جریان تحویل همه زمین‌های 99ساله بوده است، در این‌باره به دنیای‌اقتصاد گفت: «زمین‌هایی که دولت در اختیار مسکن‌مهر قرار داد با یک سیاست خاص دنبال شد به این صورت که با توجه به اینکه هزینه ساخت‌وساز روی این زمین‌ها پایین است و برای گروه‌های کم‌درآمد درنظر گرفته شده، بنابراین باید ارزش زمین حدود یک‌سوم قیمت ساخت باشد. در حال حاضر قیمت هر متر مربع از زمین‌های 99ساله که برای ساخت‌وسازهای مسکن‌مهر اختصاص داده شده حدود 100 هزار تومان است که در مناطق مختلف کشور بسته به موقعیت زمین این رقم نوسان دارد.
الان در شهرهای بالای 25 هزار نفر مشکل زمین نداریم. در برخی شهرها خیلی بیشتر از متقاضی، زمین داریم، اما در کل برای تامین زمین مشکلی وجود ندارد.»

چرا در تهران زمین 99ساله نداریم؟
رییس سازمان ملی زمین در پاسخ به این پرسش دنیای‌اقتصاد چنین گفت: قشر هدف مسکن‌مهر، گروه‌های کم‌درآمد هستند. در تهران قیمت زمین بالای متری یک میلیون تومان است. اگر زمین‌های بالای متری یک میلیون تومان را بخواهیم برای طرح مسکن‌مهر که قیمت ساخت آن متری 300 هزار تومان است اختصاص دهیم؛ اولا زمین در این حد نداریم، ثانیا این اقدام غیرمنطقی است.
ما در تهران زمین داریم، اما این زمین‌ها را باید برای پروژه‌های نیمه‌تمام هزینه کنیم و از فروش آنها باید در بعضی مناطق کشور که دولت در آنجا زمین ندارد، زمین بخریم و در اختیار مسکن‌مهر یا سایر موارد اختصاص دهیم.

زمین‌های 99ساله بخشیده می‌شود؟
اوایل سال گذشته زمانی‌که بحث‌های انتخاباتی – ریاست‌جمهوری- گرم شده بود، رییس دولت نهم در یکی از برنامه‌های تلویزیونی از برنامه بخشش زمین‌های 99ساله به مردم خبر داد و گفت: مالکیت زمین‌های 99ساله از حالت اجاره دولت خارج و به متقاضیان مسکن‌مهر واگذار می‌شود. هر چند از آن زمان تاکنون این بحث ادامه پیدا نکرده است، اما رییس سازمان ملی زمین و مسکن در تازه‌ترین اظهار نظر احتمال اجرای این برنامه را دور از واقعیت نمی‌داند.
احمد اصغری مهرآبادی در این باره به دنیای‌اقتصاد گفت: در حال حاضر امکان فروش زمین‌های 99ساله وجود ندارد چون برای زمین به متقاضیان سند مالکیت داده نمی‌شود، بلکه سند عرصه این زمین‌ها را دولت در قالب ضمانت بانکی در اختیار بانک‌ها قرار می‌دهد تا به‌واسطه آن، تسهیلات ساخت به متقاضیان داده شود.
وی افزود: تاکنون بحثی به‌صورت رسمی در دولت درباره بخشش زمین‌های 99ساله مطرح نشده است، اما احتمال دارد بعد از اینکه واحدهای مسکونی روی این زمین‌ها ساخته و به متقاضیان تحویل شد، این موضوع به‌صورت جدی مورد بررسی قرار بگیرد. مهرآبادی خاطر نشان کرد: در صورتی که دولت به این تصمیم برسد که اعیان مسکن‌مهر را هم واگذار کند، سند زمین‌های 99ساله به نام صاحبان واحدها ثبت خواهد شد، اما در حال حاضر بحث خاصی در این باره مطرح نیست