یکی از پدیده‌های شگفت‌انگیز طبیعت ایران، وجود گنبدهای نمکی است. این پدیده‌های زمین شناختی از لایه‌های بزرگ نمک که به سمت سطح زمین حرکت کرده‌اند تشکیل شده است. این توده‌های متراکم معمولا به شکل گنبد هستند و از این رو گنبد نمکی نامیده می‌شوند. فراونی این گنبدها در جغرافیای ایران، توجه بسیاری از زمین‌شناسان ایرانی و بین‌المللی را به خود جلب کرده است. بیشتر گنبدهای نمکی ایران در مناطق مرکزی و جنوبی و استان‌هایی مانند قم، فارس، هرمزگان و بوشهر قرار دارند، گرچه در مناطق دیگری مانند تبریز نیز مشاهده شده‌‌اند. همچنین ایران دارای یکی از مشهورترین غارهای نمکی جهان در جزیره قشم است که برخی آن را طولانی‌ترین غار نمکی دنیا نیز معرفی کرده‌اند. چندی است کارشناسان زمین‌شناسی و انجمن‌های غارنوردی در ایران از لزوم حفاظت از این پدیده‌های کمیاب و همچنین معرفی شایسته‌ی آن‌ها در سطح جهانی صحبت می‌کنند. به گفته‌ی این فعالان، تعداد کشورهایی که دارای چنین جاذبه‌های ویژه‌ای هستند در دنیا اندک است و همین می‌تواند عاملی برای جلب پژوهشگران و گردشگران به این مناطق باشد. به گفته‌ی این کارشناسان، گنبدهای نمکی در ایران قابلیت آن را دارد تا به عنوان یک پدیده‌ی منحصر به فرد طبیعی در فهرست «میراث فرهنگی وطبیعی» سازمان یونسکو به ثبت رسد.اما اکنون معرفی این گنبدها و همچنین حفاظت از آن‌ها با مشکلاتی رو به رو شده است. دانشگاه شیراز مطالعات وسیعی در خصوص برخی از این گنبدها، به خصوص یک گنبد نمکی در نزدیکی شهرستان فیروزآباد انجام داده است. با این حال هیچ مرجع یا نهاد مشخصی که پیگیر ثبت و معرفی این پدیده‌های طبیعی در سازمان یونسکو باشد وجود ندارد. پژوهشگران دانشگاه شیراز اعلام کرده‌اند مطالعات علمی آن‌ها در زمینه این گنبدها آماده است اما مشخص نیست کدام‌یک از دو سازمان زمین‌شناسی و یا سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار است این پرونده‌ها را پیگیری کند. به غیر از مسائلی که برای شناساندن و ثبت این پدیده‌های طبیعی وجود دارد، احداث یک جاده که قرار است از میان یکی از این گنبدهای نمکی عبور کند نیز خبرساز شده است. با آغاز ساخت جاده فیروزآباد به فراشبند و عبور این مسیر از وسط گنبد نمکی «کنار سیاه» احتمال آسیب رسیدن به این پدیده طبیعی مطرح شده است. گنبد نمکی کنار سیاه از گنبدهای نمکی مورد توجه در ایران است و می‌تواند به عنوان یکی از نامزدهای ثبت این آثار طبیعی به یونسکو معرفی شود.برای شناسایی و ثبت پدیده‌های طبیعی و فرهنگی در فهرست جهانی یونسکو، به جز ویژگی‌های منحصر به فرد یک اثر، باید نهادی رسمی به عنوان متولی آن اثر نیز معرفی شود و برنامه‌های حفاظتی و مدیریتی در مورد آن وجود داشته باشد. همچنین در مورد پدیده‌های طبیعی دست نخورده بودن آن‌ها و عدم وجود تهدید‌های انسانی بر اثر توسعه و یا موارد دیگر جزو نکاتی است که مورد توجه قرار می‌گیرد. عبور جاده از روی این اثر طبیعی ممکن است بکر بودن آن را مورد تهدید قرار دهد. با این حال یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه شیراز اعلام کرده است تا زمانی که یک نهاد رسمی در ایران برای معرفی این گنبدهای نمکی وجود ندارد، پرداختن به مسئله عبور جاده از میان گنبد نمکی «کنار سیاه» یک مسئله‌ی فرعی است. عزت الله رییسی اردکانی، استاد دانشگاه شیراز، به خبرگزاری ایسنا گفته است ایران می‌تواند سه تا چهار گنبد نمکی را به دنیا معرفی کند. جاشک در بوشهر، گنبد نمکدان در قشم با طولانی‌ترین غار نمکی جهان و همچنین گنبد نمکی هرمز با تنوع رنگی فراوان در کنار گنبد کنار سیاه می‌توانند برای این منظور انتخاب شوند. به گفته‌ی این زمین شناس، باید گنبدهایی انتخاب شوند که علاوه بر داشتن اهمیت علمی، بتوانند توجه مردم را نیز جلب کرده و در اقتصاد محلی نیز تاثیر گذار باشند. با این حال او نیز تاکید کرده است اگر ساختن جاده بخواهد مانعی برای معرفی و ثبت این گنبد طبیعی باشد آن‌گاه شاید بتوان مسیر را دور زد و یا با احداث یک تونل از آسیب رساندن به آن جلوگیری کرد. گرچه این عملیات هزینه‌های اضافی دربرخواهد داشت. عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز ویژگی‌های این آثار طبیعی را چنان برجسته دانسته است که پیشنهاد داده تا مرکزی در ایران برای پیگیری امور مربوط به این گنبدها تشکیل شود. از سوی دیگر هیئت کوهنوردی فیروزآباد نیز هشدار داده است ساختن جاده روی گنبد نمکی «سیاه کنار» ممکن است علاوه بر آسیب زدن به این اثر طبیعی، باعث تشکیل فروچاله شود که برای عبور و مرور خودروها بسیار خطرناک است. رییس این انجمن نیز درخواست کرده است که امکان تغییر مسیر این جاده بررسی شود.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
