■ دلایل تاخیر مسکن‌مهر در تهران

ارتباط معناداری بین سبک‌سازی جمعیت پایتخت و کندی کار در مسکن‌مهر وجود دارد؟ گروه مسکن- لیلا درخشان: نمایندگان مجلس ضمن تایید سرعت کند ساخت‌وسازهای مسکن‌مهر در تهران، دلایل متنوعی برای این روند عنوان می‌کنند.
از جمله اینکه حجم انبوه متقاضی مسکن در تهران که تقریبا معادل نصف کل واجدین شرایط مسکن‌مهر در کشور است باعث شده پروسه ساخت مسکن‌مهر در استان تهران، زمان‌بر و طولانی‌تر از سایر استان‌ها بشود. همچنین مشکل معارض در مناطقی که زمین‌های 99ساله در آنها تعریف شده، باعث توقف چند ماهه عملیات شده است.
اما تازه‌ترین تحلیلی که برخی نمایندگان مردم در ارتباط با کندی روند ساخت مسکن‌مهر در تهران مطرح می‌کنند به موضوع سبک‌سازی جمعیت تهران مربوط می‌شود که احتمالا رابطه معناداری بین این دو وجود دارد.
تاثیر مسکن مهر بر بازار اجاره
ابوالقاسم رحمانی عضو کمیسیون عمران مجلس با اشاره به تاثیر مستقیم مسکن مهر روی بازار اجاره بها گفت: با توجه به اینکه بین عرضه و تقاضای مسکن از یک طرف و کاهش نرخ مسکن از سوی دیگر ارتباط مستقیمی وجود دارد، در نتیجه طبیعی است که اگر ساخت‌وسازهای مسکن مهر به موقع به مرحله بهره‌برداری می‌رسیدند شاهد کاهش نرخ اجاره بهای مسکن در شهر تهران بودیم.
وی در عین حال با اشاره به وعده دولت در خصوص تسریع در تولید مسکن مهر اذعان داشت: قطعا اگر دولت بتواند وعده خود را محقق کند و تولید مسکن مهر را افزایش دهد، شاهد اثرگذاری مسکن مهر بر بازار اجاره خواهیم بود و با توجه به تقاضایی که برای بازار اجاره در تهران وجود دارد امیدواریم که مسکن مهر بتواند این بازار را نجات دهد. رحمانی تسهیلات و مقوله زمین را شاه بیت مسکن مهر تعبیر کرد که به اذعان وی تامین هر دو مورد به صورت توأمان قادر خواهد بود که مسکن مهر را به سرانجام برساند. به باور وی، شهر تهران برخلاف سایر کلانشهرهای دیگر با مشکل تامین زمین مواجه بوده است و همین مساله به عاملی برای تعویق ساخت‌وسازهای 99 ساله تبدیل شده است.
عضو کمیسیون عمران مجلس اظهار کرد: به عنوان مثال اگر چه در ظاهر شهر جدید پرند و هشتگرد زمین‌های لازم برای تامین مسکن مهر را دارا بوده، اما مالکیت این زمین‌ها به طور مستقیم تحت تملک دولت نبوده است و در این بین دولت برای تخصیص این زمین‌ها به مسکن مهر باید با مدیران عامل شرکت‌های هر یک از شهرک‌ها وارد مذاکره می‌شد که این پروسه خود زمان بر بوده است. ضمن اینکه در این فرآیند حتی اگر یک مورد مشکل معارض واقعی یا غیرواقعی ایجاد می‌شد، حداقل 6 ماه برای اثبات آن زمان از دست می‌رفت؛ این در حالی است که در سایر شهرستان‌ها این مشکل کمتر وجود داشت و عمده زمین‌ها در حوزه تملک سازمان منابع طبیعی بودند که واگذاری آنها بدون هیچ مشکلی محقق می‌شد.
روایت متفاوت از علت تاخیر
اما در این بین یکی از اعضای شورای شهر تهران سیاست دولت در جهت سبک‌سازی جمعیت تهران را با تاخیر در ساخت‌وسازهای مسکن مهر بی‌ارتباط نمی‌داند و براین باور است که اگر از یک طرف دولت قصد دارد جمعیت تهران را سبک کند نمی‌شود از سوی دیگر ساخت‌وساز مسکن را افزایش دهد و زمینه جذب جمعیت را فراهم کند. این عضو شورای شهر که نخواست نامش عنوان شود اذعان داشت: احتمالا از تعویق احداث مسکن مهر در تهران هدف سبک‌سازی پایتخت دنبال می‌شود؛ چرا که باتوجه به اینکه در شهر تهران مشکل مربوط به معارض زمین در قیاس با سایر کلانشهرها کم بوده است، دلیلی وجود ندارد که آهنگ رشد مسکن مهر کند باشد. وی تاکید کرد: قطعا اگر مسکن مهر به موقع به بهره‌برداری می‌رسید شاهد ساماندهی بازار اجاره در تهران بودیم؛ چرا که به هر حال بخشی از تقاضاهای اجاره به این سمت هدایت می‌شد و همین مساله می‌توانست سبب کاهش نرخ اجاره بهای مسکن شود.
به گزارش دنیای‌اقتصاد، یک عضو کمیسیون عمران مجلس نیز همسو با اظهارات عضو شورای شهر بین کندی ساخت‌وسازهای مسکن مهر و سیاست دولت برای سبک‌سازی جمعیت تهران ارتباط معناداری دانست که به تعبیر وی سبب شده تا ساخت زمین‌های 99 ساله در تهران روند کندی داشته باشند.
محمدتقی بختیاری با اعلام این مطلب به دنیای‌اقتصاد گفت: به هر حال دورنمای مسکن مهر در تهران کاملا امیدوار کننده است و باتوجه به تمرکز دولت و وزیر مسکن برای ساماندهی مسکن مهر، قطعا شاهد سروسامان یافتن مسکن مهر در تهران نیز خواهیم بود. به اعتقاد وی، رونق مسکن مهر بر رونق بازار مسکن به طور کلی تاثیر گذار خواهد بود و بازار اجاره هم قطعا از این رویه تاثیر می‌پذیرد.
تولید مسکن مهر سیستماتیک است
به گزارش دنیای‌اقتصاد، شاپور پولادی، عضو دیگر کمیسیون عمران مجلس معتقد است با توجه به سیستماتیک بودن پروسه تولید در مسکن مهر که به ارگان‌های مختلفی نظیر تعاونی‌ها، وزارت مسکن، سازمان مسکن و شهرسازی استان، سیستم بانکی و همچنین گروه‌های هدف (متقاضی) ارتباط دارد؛ در نتیجه اختلال و کم کاری در هر یک از دستگاه‌های مذکور در نهایت باعث خواهد شد تا پروژه مسکن مهر در یک استان سریع و در استانی دیگر کند پیش رود.
پیش شرط موفقیت در مسکن مهر
پولادی تعامل و همکاری هر یک از نهادهای متولی در مسکن مهر را پیش شرط موفقیت مسکن مهر دانست و عنوان کرد: در برخی از استان‌ها تعامل مطلوب با نهادهای متولی مسکن مهر باعث شد که پروژه مسکن 99 ساله سریع‌تر از سایر استان‌ها به مرحله تولید برسد؛ این در شرایطی است که این اتفاق در برخی از استان‌ها مصداق پیدا نکرد. به گفته این عضو کمیسیون عمران مجلس، اساسا بین تعامل مطلوب دستگاه‌های ذی‌ربط و پیشرفت در مسکن مهر ارتباط وجود دارد و هر جا که این تعامل کاهش پیدا کرده به همان میزان نیز سرعت ساخت‌وساز در مسکن مهر کم شده است.
وی با اشاره به اینکه وزیر مسکن تمرکززیادی روی پروژه مسکن مهر داشته است مشکل معارض زمین‌های مسکن مهر را نیز به عنوان مولفه‌ای اثرگذار در فرآیند تولید مسکن مهر ارزیابی و اظهار کرد: در برخی از زمین‌های واگذار شده برای مسکن مهر در استان تهران مساله مربوط به معارض به عنوان عامل بازدارنده‌ای خودنمایی کرده؛ به طوری که حتی تعامل دستگاه‌های ذی‌ربط در این راستا را نیز بی‌اثر کرده بود و این مساله نباید از دیدگاه کارشناسان منتقد که روند ساخت‌وساز مسکن مهر استان تهران را کند برآورد می‌کنند، مغفول واقع شود. نماینده مردم ایلام در عین حال پالایش متقاضیان مسکن مهر استان تهران به لحاظ واجد شرایط بودن را نیز عاملی می‌داند که می‌تواند سرعت مسکن مهر را تحت تاثیر قرار دهد. رصد متقاضیان شهرستانی راحت‌تر است
به تعبیر وی در شهرستان‌های کوچک و کلانشهرهای با جمعیت کمتر از تهران، به دلیل شناخت مردم از یکدیگر پالایش واجدین شرایط امری راحت‌تر است؛ این درحالی است که این پروسه در کلانشهر تهران به مراتب با پیچیدگی‌های خاص خود همراه است؛ به طوری که همین امر دو سال از وقت دست‌اندرکاران این پروژه را هدر داد. به اذعان وی افزایش وام مسکن مهر که کاهش سهم آورده متقاضیان را به دنبال داشت، باعث تراکم تقاضای مسکن مهر شد که این مساله نیز معادلات ساماندهی متقاضیان را تحت شعاع قرار داد.
وی با اشاره به افزایش نرخ اجاره بهای مسکن در تهران عنوان کرد: قطعا هرزمان که تولید مسکن افزایش پیدا کند به همان نسبت نیز قیمت مسکن در ابعاد مختلف شامل فروش و اجاره کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه اگر ساخت‌وسازهای مسکن مهر در استان تهران به موقع به مرحله تولید می‌رسید. شاهد کاهش قیمت‌ها در بازار اجاره بودیم.
این نماینده مجلس به صراحت عنوان کرد که وزارت مسکن به جای برخورد تعزیراتی با صاحبان خانه‌های خالی، بهتر است که تولید مسکن را افزایش دهد تا تعادل بین عرضه و تقاضای مسکن ایجاد شود وگرنه اخذ مالیات از خانه‌های خالی مشکلی را در این زمینه حل نمی‌کند.
مشکل شیوه تعاونی‌سازی بود
اما در برابر این اظهارنظرها، مهرداد لاهوتی، از دیگر اعضای کمیسیون عمران مجلس از منظر دیگری به دلایل تاخیر در ساخت‌وسازهای مسکن مهر در تهران می‌نگرد و براین باور است که تمرکز ساخت به روش تعاونی سازی در ابتدای کلید خوردن مسکن مهر از جمله دلایل تعلل در مسکن مهر تهران است. به اذعان وی اگر از همان ابتدا انبوه‌سازان به مسکن مهر وارد می‌شدند قطعا زودتر از موعد مقرر شاهد احداث مسکن مهر بودیم. لاهوتی البته در بحث انصراف متقاضیان مسکن مهر با دیگر اعضای کمیسیون عمران هم‌رای است و اذعان دارد که آزمون و خطا در ساماندهی متقاضیان مسکن مهر از یک طرف و همچنین انصراف و تقاضای مجدد برای ثبت‌نام، مسکن مهر را در پیچ‌و‌خم بوروکراسی قرار داد و باعث شد که مسیر پیشرفت کند شود.
زمین‌های تهران چند صاحب دارند
در همین راستا حسین نجابت،عضو کمیسیون انرژی مجلس و از اعضای مجمع نمایندگان تهران «عامل زمین» را مولفه‌ای شاخص در علت تاخیر در ساخت‌وسازهای مسکن مهر شهر تهران ارزیابی می‌کند و می‌گوید: در سایر کلانشهرها و شهرهای کوچک متولی زمین‌های اطراف شهر فقط یک سازمان است، این در شرایطی است که در شهر تهران نهادهای مختلفی مالکیت زمین‌های اطراف شهر را برعهده دارند. به گفته وی کمبود زمین در شهر تهران باعث تمرکز واگذاری زمین‌های مسکن مهر در اطراف شهر شده است که همین امر مکان‌یابی صحیح پروژه مسکن 99 ساله را با مشکل مواجه ساخته است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس تاکید کرد: با توجه به اینکه نرخ اجاره از فاکتورهای مختلفی تاثیر می‌پذیرد، در نتیجه نمی‌توان تحرک قیمت‌ها در نرخ اجاره بها را صرفا به مسکن مهر ارتباط دارد.