به گزارش «جوان»، معاون پژوهشی مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه با اعلام این خبر که شهر تهران با جذب 31 درصد از کل مهاجران کشور در صدر شهرهای مهاجرپذیر است، گفت: 22 درصد جمعیت استان تهران مهاجران هستند که در مدت سال‌های 75 تا 85 به تهران وارد شده‌اند.
بنا به گفته شهلا کاظمی‌پور، تهران از لحاظ جابه‌جایی درون استانی نیز در صدر قرار دارد و 10 درصد جمعیت تهران مربوط به جابه‌جایی‌های درون استانی است. در همین راستا، محمد علیزاد پژوهشگر و عضو انجمن جمعیت شناسی ایران نیز با اظهار این مطلب که سالانه 240 هزار مهاجر رهسپار پایتخت می‌شوند، طراحی ساز و کارهای کارشناسی برای معکوس کردن روند مهاجرت را ضروری دانست. معضلی که نیم قرن گریبانگیر پایتخت است پدیده مهاجرت به کلانشهر تهران به صورت جدی از اوایل دهه چهل و همزمان با هجوم گسترده جمعیت از سراسر ایران به سوی پایتخت، مورد توجه نظام برنامه ریزی حکومت وقت قرار گرفت که اوج آن در مصوبه خرداد ماه سال 46 هیأت وزیران در مورد ممنوعیت استقرار صنایع در محدوده 120 کیلومتری تهران جلوه‌گر شد (رشد جمعیت شهر تهران طی دوره 35- 45 سالانه 7 درصد بوده است). از آن زمان تاکنون مسأله مهاجرت و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن همواره به عنوان یکی از معضلات اساسی تهران مطرح بوده و در سطح وسیعی مورد توجه پژوهشگران و برنامه ریزان کشور قرارگرفته و مطالعات متعددی در مورد آن انجام شده است. دولت‌های مختلف هم سیاست‌های گوناگونی را برای رویارویی با این پدیده و رفع یا کاهش آن طراحی و اجرا کرده‌‌اند اما این سیاست‌ها نتایج مطلوب را به دنبال نداشته است. آخرین سیاستی که در این مورد طراحی شده، طرح «خروج پنج میلیون نفر از پایتخت» است . تهران جزء 5 سیاهچاله برتر دنیا در حال حاضر، روزانه نزدیک به 14 میلیون نفر در پایتخت تردد دارند که این جمعیت در محدوده زمانی شب به مرز 11 میلیون نفر می‌رسد. از سوی دیگر، بنا به اعلام شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور بیش از سه میلیون و سیصدهزار خودرو در تهران تردد دارند که این تعداد، بیش از چهار برابر ظرفیت این شهر برای پذیرش خودرو است. این تعداد خودرو، سرعت حمل و نقل در تهران را کم کرده و قدرت حرکت در خیابان‌ها و حتی کوچه‌های این شهر را گرفته است. این در حالی است که تعداد خودروها در تهران برای حرکت با سرعت 25 تا 30 کیلومتر باید حدود 750 هزار خودرو باشد. این حجم قابل توجه خودرو در پایتخت، علاوه بر ایجاد ترافیک سنگین، درصد قابل توجهی از وقت شهروندان را تضییع می‌کند. ایجاد آلودگی صوتی و آلودگی هوا که از مرز هشدار هم عبور کرده، از دیگر عوارض این تعداد خودرو است. در همین راستا، یوسف رشیدی مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرد که بر اساس اندازه گیری‌های صورت گرفته آلاینده سمی بسیار خطرناک آزبست در هوای پایتخت 70 برابر میزان این آلاینده در هوای پاک سایر کشورهاست. علاوه بر اینها، افزایش طلاق و بزهکاری‌ها و رشد آسیب‌های اجتماعی طی چند سال اخیر در تهران، زندگی در این کلانشهر را به سمت و سوی دشواری و ملالت سوق داده است. مجموع این معضلات چاره‌ای جز این باقی نمی‌گذارد که تهران را به دلیل جمعیت زیاد، سطح بالای آلودگی هوا، آلودگی صوتی و درصد قابل توجه بزهکاری‌های اجتماعی جزء پنج سیاهچاله برتر دنیا بنامیم. خروج پنج میلیون نفر از تهران شدنی است یا نه؟ چندی پیش، دولت دهم برای کنترل مهاجرت هموطنان از سراسر کشور به پایتخت و سبک سازی این شهر، با تشکیل کارگروه سبک سازی تهران طرح «خروج پنج میلیون نفر» از این کلانشهر را در دستور کار خود قرار داد که با واکنش‌های مختلفی مواجه شد. عموم کارشناسان در این موضوع که تهران باید خلوت شده و پروژه مهاجرت معکوس تحقق یابد هیچ مناقشه‌ای ندارند اما بر سر چگونگی تحقق مهاجرت معکوس و سبک شدن پایتخت، اختلاف نظرها بسیار است. نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و کارشناسان در اصل طرح یعنی خلوت سازی تهران کاملا با دولت همراه و همگام هستند اما بر سر شیوه اجرای این برنامه در برخی موارد با مسؤولان دولتی اختلاف رأی دارند. محمد علیزاد، پژوهشگر عضو انجمن جمعیت شناسی ایران در این باره معتقد است که سیاست اتخاذ شده فعلی برای جلوگیری از مهاجرت به تهران دیرهنگام و پیش بینی رقم پنج میلیون برای خروج از تهران نیز بسیار سنگین است. بنا به اظهارنظر علیزاد، ایده خروج مردم از تهران زمانی می‌تواند کارآمد باشد که ساز و کارهای مناسب و زمینه‌های انگیزشی برای حرکت این جمعیت از تهران فراهم شود و این انگیزش نباید در شهرهای مرکزی کشور باشد که هم اکنون با مشکلاتی شبیه تهران مواجه هستند بلکه باید تمرکز بر شهرهای میانی و کوچک باشد و یا نقاط روستایی مساعد که بعید به نظر می‌رسد جمعیتی از تهران به این مناطق مهاجرت کنند. شهلا پورکاظمی، معاون پژوهشی مرکز مطالعات و پژوهش‌های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه نیز بر این باور است که برای عملی شدن مهاجرت معکوس از تهران طرحی تحقیقاتی با مجموعه راهکارها که همزمان اجرا شوند نیاز است و طرح‌های ضربتی جوابگو نیست. به اعتقاد وی، باید استخدام ادارات از نیروهای بومی انجام شود. ساز و کار مهاجرت کارگران از تهران به شهرستان به باور صاحبنظران، مهاجرت کارگران از پایتخت به شهرهای دیگر در صورتی امکانپذیر خواهد بود که اشتغال این قشر از مهاجرین ساکن در تهران در مقصد تأمین شود. برای اشتغال فعال بدنه کارگری، نیاز به این است که در شهرها سرمایه‌گذاری انجام شود و فعالیت‌های عمرانی و اقتصادی رونق بگیرد تا این قشر به صورت فعال به کار گرفته شوند. دولت از خودش شروع کند اکنون که دولت در عزم خود برای سبکسازی پایتخت جدی است باید در نخستین گام، به انتقال دستگاه ها، مراکز صنعتی و علمی و کارخانجات از تهران اقدام کند. تحقق مهاجرت معکوس نیازمند اقدام جدی دولت در انتقال این مراکز به خارج از پایتخت است.
|
