■ قامت‌بلندترین برج آجری جهان خم‌شد

یادگاری نویسی روی بلندترین برج آجری جهان که قابلیت ثبت در فهرست جهانی دارد، ثبت این میراث ارزشمند ایرانی و تاریخی را با مشکل مواجه می سازد و نوشتن یادگاری روی میله های این برج، بلای دامنگیر آثار و میراث تاریخی شده است.
لیزر اسکن انجام شده در سال گذشته از وجود انحراف برج قابوس که بلندترین برج آجری جهان است، به سمت شمال غرب خبر می دهد و از سوی دیگر این برج تاریخی از زخم ناشی از یادگار نوشته ها نیز بی بهره نمانده است.
به گزارش مهر از گرگان، گویی نوشتن یادگاری و کنده کاری روی تنه درخت و میراث تاریخی و طبیعی به عادتی برای مسافران تبدیل شده و بلندترین برج آجری جهان هم مستثنی نیست و از زخم ناشی از یادگار نوشته ها بی بهره نمانده است.
یادگاری نویسی روی بلندترین برج آجری جهان که قابلیت ثبت در فهرست جهانی دارد، ثبت این میراث ارزشمند ایرانی و تاریخی را با مشکل مواجه می سازد و نوشتن یادگاری روی میله های این برج، بلای دامنگیر آثار و میراث تاریخی شده است.
اکنون روی بدنه این برج و حتی در ارتفاع بلند آن یادگاری نوشته هایی هست که زیبایی و معماری تاریخی این برج را در معرض آسیب قرار داده است.
«58 روز و 10 ساعت تا پایان خدمت سربازی» ، «علی ، محمد ، داوود بروبچه های ناف تهرون» از جمله یادگار نوشته هایی است که روی بدنه میله گنبد به چشم می خورد.
رشد گیاهان روی تنه برج
علاوه بر یادگار نوشته ها که همانند زخمی بر پیکره برج قابوس طی زمان نقش بسته است، رشد گیاهان هرز و وجود فضله های پرندگان نیز رو به رشد است.
اگر چه هر از چندگاهی بدنه این برج از نوشته ها و گیاهان خودرو و هرز و فضله پرندگان پاک می شود، اما باز شاهد تداوم و تکرار یادگاری نویسی بر روی لوح و بدنه این برج تاریخی هستیم.
یک گردشگر هنگام بازدید از این برج تاریخی با اشاره به وجود یادگاری نوشته شده روی بدنه برج گفت: موضوع یادگاری نویسی روی میراث تاریخی و فرهنگی به عادت برخی از مردم تبدیل شده است و برای پیشگیری از این روند باید فرهنگسازی شود.
علی تاجبخش که از تهران برای دیدن این برج تاریخی به گنبد سفر کرده بود، افزود: حیف است، چنین میراث تاریخی ارزشمند بر اثر سهل انگاری و بی توجهی برخی افراد از بین رود.
وی اظهار داشت: علاوه بر یادگاری نویسی، از بدنه برج پرندگان برای آشیانه سازی استفاده کردند و باید نسبت به پاک سازی سطح برج از نمادهای خارجی برنامه ریزی شود.
همچنین لازم به ذکر است تا روند شهرسازی و نفوذ فاضلاب به این بنای تاریخی که موجب رطوبت این اثر ارزشمند شده است نیز از سوی مسئولان مورد توجه قرار گیرد.
ساماندهی بافت های فرسوده حاشیه برج
ساماندهی و بهسازی بافت های فرسوده حاشیه گنبد کاووس از دیگر موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد و شهردار گنبد در خصوص این مشکل گفت: بافت های فرسوده حاشیه برج قابوس که به بلندترین برج آجری جهان معروف است، در این شهر بهسازی و نوسازی می شود.
سید منصور باقری افزود: وزیر مسکن با تخصیص اعتباری بالغ بر 37 میلیارد و 500 میلیون ریال برای پرداخت 250 فقره وام 150 میلیون ریالی برای حاشیه نشینان این شهرستان موافقت کرده است.
وی اظهارداشت: همچنین وزیر مسکن با اجرایی شدن مطالعات توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی موافق است.شهرداری گنبد با اختصاص اعتبار راهبردی سازمان شهرداریها و دهیاری های کشور برای انجام مطالعات توانمندسازی و ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی که مرحله سوم آن در حال اجراست، اعلام آمادگی کرد.
باقری در خصوص مطالعات بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده و پیرامون برج قابوس که مطالعات مرحله دوم طرح آن در دست اجراست، افزود: هدف از انجام این مطالعات، برنامه ریزی برای جلوگیری از ایجاد و گسترش حاشیه نشینی و اسکان غیررسمی از طریق دستگاه های اجرایی ذیربط است.
وجود انحراف در برج قابوس
برخی یافته ها نشان از انحراف و کج شدن بلندترین برج تاریخی جهان دارد و کارشناسان و دوستدار میراث فرهنگی خواهان توجه ویژه برای مرمت این برج شدند.
حمید عمرانی رکاوندی مدیر پایگاه میراث فرهنگی استان گلستان افزود: لیزر اسکن انجام شده در سال گذشته از وجود انحراف برج قابوس به سمت شمال غرب خبر می دهد بر این اساس این اثر ارزشمند مستلزم مطالعات سازه‌ای و معماری است.
وی با اشاره به روند شهرسازی و ساخت و سازهای پیرامون برج و در پی آن نیاز به آب و فاضلاب، افزود: به دلیل نفوذ آب به سمت پایین تپه و ضرورت تعیین وضعیت رطوبتی آن، این عملیات در دستور کار قرار گرفته است.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی استان گلستان با بیان اینکه در حال حاضر گنبد قابوس تعیین حریم شده است، بیان داشت: در صورت تامین اعتبار لازم جلوگیری از آلوده‌سازی فضای پیرامون و آزادسازی فضای پیرامون انجام می گیرد.
به گفته این مسئول ، همچنین فضاسازی و ایجاد استراحتگاهی برای محوطه گنبد قابوس پیش‌بینی شده است.
وی اضافه کرد: به دلیل آسیبهای طبیعی، جوی و فضولات پرندگان و رشد گیاهان در دیوارهای برج عملیات مرمت اضطراری آن به مدت سه ماه با نصب داربست پیرامون بنا انجام شده و در این عملیات تمام بندها و آجرهایی که با خاک و نخاله حیوانی پر شده تخریب و پس از ضدعفونی با مواد شیمیایی با مواد نانو بی رنگ پوشیده شود.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی استان گلستان با اشاره به انجام نخستین عملیات مرمت بر روی این بنا در سال 1310 اظهار داشت: همچنین برای دومین بار در سال 1348 برروی تزئینات این بنا مرمت انجام شد.
عمرانی رکاوندی یادآور شد: ثبت این اثر ارزشمند در فهرست میراث جهانی در دست اقدام است.انجام مطالعات سازه‌ای و معماری برج قابوس که یادمانی از دوره ساسانی-اشکانی است در دستورکار سازمان میراث فرهنگی استان گلستان قرار گرفت.
گنبد کاووس به دلیل وجود بلندترین برج آجری جهان سالانه گردشگران زیادی را برای بازدید از این شکوه معماری اصیل و تاریخی ایران زمین به این منطقه جذب می کند.
میل گنبد ، بنایی که از هزار سال پیش تاکنون بر فراز تپه‌ای خاکی استوار است در عین سادگی یکی از غرور انگیز‌ترین بناهایی که نه تنها در خاک ایران بلکه در سراسر جهان شناخته شده و مورد توجه بسیاری از جهانگردان و باستان شناسان است.
میل گنبد بیش از هزار سال، سرفرازانه سر به آسمان کشیده و تمدن کهن مردم این دیار را رخ جهانیان می کشد. این بنا از چهار بخش تشکیل شده است که شامل پی و صفه بنا، سردابه، بدنه و گنبد مخروطی می شود و ارتفاع بنا 70 متر ، بدنه بنا 37 متر و دارای 10 ترک است.
این بنای باشکوه به دستور قابوس بن وشمگیر ، مشهورترین پادشاه آل زیار که به گفته یاقوت حموی ، هم جنگجویی بی همتا و هم ادیبی فاضل بود، ساخته شد و لازم است در حال حاضر پس از گذشت قرن ها ، این بنا با همکاری مردم و همت مسئولان به آیندگان منتقل شود.