■ سیاست‌های غلط برای نوسازی بافت‌های فرسوده

گروه مسکن– لیلا درخشان: یک کارشناس شهری مهم‌ترین دلایل عدم توفیق طرح‌های نوسازی بافت‌های فرسوده را غلط بودن سیاست‌گذاری‌ها در این حوزه و ناکافی بودن تسهیلات تخصیص یافته دانست.
به باور دکتر ناصر کرمی نگاه مسوولان و علی‌الخصوص دستگاه مدیریت شهری به فرآیند نوسازی بافت‌های فرسوده بیش از هر چیز بر منافع اقتصادی متمرکز است و همین امر باعث شده آنچه در نوسازی این بافت‌ها مد نظر است، حاصل نشود.
به گفته وی، همین امر باعث شده تا به‌رغم تلاش‌های فراوان با وجود اینکه ضمانت نوسازی بافت‌های فرسوده در مشارکت حداکثری ساکنان بافت‌های فرسوده است؛ اما مردم انگیزه‌ای جدی برای تعامل با دستگاه‌های مربوطه در این زمینه نداشته باشند. این در حالی است که ارگان‌های مربوطه باید بیش از پیش زمینه‌ای را فراهم کنند تا مردم ترغیب به حضور در این زمینه شوند.
دکتر کرمی در این باره اظهار داشت: متاسفانه در نوسازی بافت‌های فرسوده ابعاد اقتصادی، جامعه شناختی و فرهنگی موجود چندان مورد توجه قرار نگرفته است. به واقع تعدادی مهندس درباره موضوعی که جنبه جامعه شناختی آن بسیار گسترده تر و پیچیده‌تر از مباحث عمرانی است اقدام به سیاست‌گذاری می‌کردند و نتیجه آن شده که این طرح‌ها یا عملا به مرحله اجرا در نیامده یا در صورت اجرا نیز زیان‌های آن بیشتر از منافع بوده است.
بی‌توجهی به اقتصاد محلی
وی در این باره اشاره کرد: باید توجه داشت، آنچه ما به آن لفظ «محلات فرسوده» می‌گوییم، اتفاقا از پایدارترین روابط اجتماعی و موفق‌ترین حوزه اقتصاد محلی برخوردار است؛ اما توجهی به این اهمیت جامعه شناختی و اقتصادی مبذول نشده است و در نتیجه انتظار این بوده که مالکان این بافت‌ها از محلاتی با بافت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی پایدار به محلاتی بروند که هیچ زیرساختی در زمینه اقتصاد محلی در آنها شکل نگرفته و اساسا از نظر اجتماعی و فرهنگی اطلاق عنوان محله به آنها نادرست است.
مردم انگیزه مشارکت ندارند
این کارشناس شهری درباره طرح‌هایی نظیر تجمیع ریزدانه‌ها یا اعطای تسهیلات بانکی به مالکان واحدهای فرسوده نیز تاکید کرد: متاسفانه برخلاف آنچه همیشه شعار داده می‌شود نگاه شهرداری به این پدیده اقتصادی بوده است و گرنه باید تسهیلات اعطا شده انگیزه جدی برای نوسازی توسط عامه شهروندان ایجاد می‌کرد.
استقبال کمتر از حد انتظار مردم از این تسهیلات نشان می‌دهد که مشوق‌های اقتصادی هرگز کافی نبوده‌اند و لازم بوده مدیریت شهری در این باره با مردمی که در خانه‌های ناایمن زندگی می‌کنند، قدری مهربانانه‌تر برخورد کنند.
تبدیل خانه‌های کهنه فرسوده به نوساز فرسوده !
وی افزود: از سوی دیگر این مشکل وجود دارد که هرگز ارتقای کیفیت ساخت‌وساز به صورت جدی مورد توجه متولیان امر قرار نگرفته است. چنانکه کماکان مسکن در ایران گران‌ترین و بی‌کیفیت‌ترین کالای قابل استفاده است. جالب‌تر این است که شهروندان مجاب به تحمل هزینه‌های سنگین برای نوسازی خانه خود می‌شوند؛ اما متاسفانه خانه جدید الاحداث نیز غالبا از کیفیت مناسبی برخوردار نبوده و یک گزارش رسمی تاکید می‌کند نزدیک به 70 درصد از خانه‌های نوساز در ایران حتی با یک زلزله 5/5 ریشتری فرو می‌ریزند و از سوی دیگر تاسیسات داخلی بیش از 80 درصد آنها کمتر از 4 سال پس از آغاز بهره‌برداری نیاز به تعمیر پیدا می‌کند.
ایران احتمالا تنها کشور جهان است که در آن خانه‌های قدیمی را به بهانه فرسودگی تخریب می‌کنند و دوباره خانه‌هایی همان‌قدر ناایمن را ساخته و مورد سکونت قرار می‌دهند. کرمی افزود: به واقع شهروندان ایرانی ناچار به سکونت در چرخه ای از خانه‌های ناایمن از نوع کهنه فرسوده و نوساز عملا فرسوده هستند.