■ بررسی تاریخچه لیگ برتر ایران

در چهارمین سال ریاست صفایی فراهانی بر فدراسیون فوتبال هیئت رئیسه سازمان لیگ تصمیم به تدوین برگزاری لیگ حرفه‌ای در مسابقات باشگاهی ایران گرفت که در نهایت نام لیگ برتر روی آن نهاده شد و نخستین دوره آن که پس از 10 دوره جام آزادگان انجام شد، با قهرمانی دراماتیک پرسپولیس در روز شکست ناباورانه استقلال همراه شد.
در این سال‌ها 9 دوره از این مسابقات با مشکلات و حاشیه‌های بسیار پشت سرگذاشته شده و از بین 25 تیمی که در دوره‌های مختلف آن حضور داشتند، 10 تیم پرسپولیس، استقلال، سپاهان اصفهان، ذوب آهن اصفهان، پاس(تهران و همدان)، فولاد خوزستان، صبای قم، سایپا و استقلال اهواز و مس کرمان توانسته‌‎اند بین 3 تیم برتر جدول رده بندی قرار بگیرند.
تیم‌ فوتبال پرسپولیس قهرمان نخستین دوره این جام لقب گرفت و سپاهان هم توانست فاتح نهمین دوره این جام لقب بگیرد تا در کنار سرخابی‌های تهران نخستین تیم شهرستانی و سومین تیم فوتبال ایران باشد که این جام را دو مرتبه بالای سر برده است.
البته رقابت‌ سرخابی‌های تهران با شاگردان قلعه نویی در این جام از دریچه دیگری هم اهمیت دارد زیرا یکی از این تیم‌ها می‌تواند به عنوان نخستین تیم فوتبال ایران برای سومین مرتبه موفق به فتح لیگ برتر ایران شود.
ضمن اینکه پاس تهران قهرمان سومین دوره این جام به همدان منتقل شده و سایپا و فولادخوزستان هم به نحوی تیم‌های خود را بسته‌اند که شانس قهرمانی در این دوره از مسابقات برای خود قائل نیستند تا از بین 6 تیم قهرمان ادوار مختلف لیگ برتر، تنها رقابت بین 3 تیم برای افزایش تعداد قهرمانی‌ها باشد.
ذوب آهن با 3 عنوان نایب قهرمانی تنها تیم مدعی سال‌های اخیر فوتبال ایران بوده که حسرت قهرمانی در این جام را دارد اما امسال نیز مانند سه سال اخیر در پنج ضلعی مدعیان قهرمانی این جام که از پرسپولیس، استقلال، سپاهان و استیل آذین تشکیل شده است، قرار دارند.
در این سال‌ها نماینده شهر رشت با دو نام استقلال رشت و پگاه گیلان در لیگ حضور داشت و تیم‌‌های پاس تهران به همدان، صباباتری به قم، پیکان به قزوین و راه آهن به شهرری منتقل شده اند. فجرسپاسی هم به مقاومت سپاسی تغییر نام داد و تیم‌های شیرین فراز کرمانشاه، پیام مشهد و شهید قندی یزد، تنها تجربه حضور در یک دوره لیگ برتر را داشته اند.
همچنین تیم فولاد پس از سقوط به دسته پائین در پایان لیگ ششم و ناکامی در رسیدن به لیگ هشتم در مسابقه پلی‌آف، با خرید امتیاز تیم سپاهان نوین لیگ برتری شد و صنعت نفت آبادان هم پس از رای دیوان عدالت اداری با نیمه کار گذاشتن مسابقات دسته اول، جواز حضور در هفتمین دوره لیگ برتر را کسب کرد، این دو تیم تنها تیم‌های ادوار مختلف لیگ نام گرفتند که بدون موفقیت در زمین فوتبال، لیگ برتری شده است.
از سوی دیگر از نظر کسب قهرمانی در لیگ، استقلال با کسب 2 عنوان قهرمانی، 2 عنوان نایب قهرمانی، 2 عنوان سومی و یک جایگاه چهارم، در صدر این رده بندی قرار دارد و تیم‌های سپاهان با 2 قهرمانی و یک نایب قهرمانی و پرسپولیس با 2 قهرمانی، 2 عنوان سومی و 2 جایگاه چهارمی در جایگاه‌های دوم و سوم این رده بندی قرار گرفته اند.
اما اگر به ترتیب به تیم قهرمان 10 امتیاز، نایب قهرمانی 9 امتیاز، تیم سوم 8 و.... و تیم دهم یک امتیاز بدهیم، پرسپولیس با کسب 64 امتیاز صدرنشین ادوار مختلف لیگ خواهد شد و تیم‌های استقلال با 63، ذوب آهن اصفهان با 55، سپاهان اصفهان با 54 و پاس تهران-همدان با 46 امتیاز رده‌های بعدی را به خود اختصاص داده اند.
اسامی 3 تیم برتر ادوار مختلف رقابت‌های فوتبال لیگ برتر باشگاه‌های کشور و اسامی آقای گل‌های این مسابقات را در زیر می‌خوانید:
تیم‌های برتر اداوار مختلف لیگ برتر: 1380-81: 1- پرسپولیس، 2- استقلال تهران، 3- فولادخوزستان 1381-82: 1- سپاهان اصفهان، 2- پاس تهران، 3- پرسپولیس 1382-83: 1- پاس تهران، 2- استقلال تهران، 3- فولادخوزستان 1383-84: 1- فولادخوزستان، 2- ذوب آهن اصفهان، 3- استقلال تهران 1384-85: 1- استقلال تهران، 2- پاس تهران، 3- سایپا 1385-86: 1- سایپا کرج، 2- استقلال اهواز، 3- پرسپولیس 1386-87: 1- پرسپولیس تهران، 2- سپاهان اصفهان، 3- صباباتری 1387-88: 1- استقلال تهران، 2- ذوب آهن اصفهان، 3- مس کرمان 1388-89: 1- سپاهان اصفهان، 2- ذوب آهن اصفهان، 3- استقلال
آقای گل‌های ادوار لیگ برتر: 1380-81: غلامرضا عنایتی از ابومسلم با 17 گل زده 1381-82: ادموند بزیک از سپاهان با 12 گل زده 1382-83: علی دایی از پرسپولیس با 16 گل زده 1383-84: غلامرضا عنایتی از استقلال با 20 گل زده 1384-85: غلامرضا عنایتی از استقلال با 21 گل زده 1385-86: عرفان اولروم از ابومسلم و مهدی رجب زاده از ذوب آهن با 17 گل زده 1386-87: محسن خلیلی از پرسپولیس و هادی اصغری از راه آهن با 17 گل زده 1387-88: آرش برهانی از استقلال با 21 گل زده 1388-89: عمادرضا از سپاهان با 19 گل زده
همچنین تاریخچه کامل قهرمانان و آقای گل‌های ادوار مختلف رقابت‌های لیگ برتر باشگاه‌های ایران تا آغاز لیگ برتر به شرح زیر است:
لیگ منطقه‌ای: 1349: تاج (استقلال) - آقای گل: حسین کلانی از پرسپولیس با 7 گل زده 1350: پرسپولیس تهران - آقای گل: حسین کلانی و صفر ایرانپاک هر دو از پرسپولیس با 11 گل زده
جام تخت جمشید: 1352: پرسپولیس تهران - آقای گل: غلامحسین مظلومی از تاج( استقلال) با 15 گل زده 1353: تاج (استقلال) - آقای گل: غلامحسین مظلومی از تاج(استقلال) و عزیز اسپندار از ملوان بندرانزلی با 10 گل زده 1354: پرسپولیس تهران - آقای گل: نادر نورایی از هما با 18 گل زده 1355: پاس تهران - آقای گل: غلامحسین مظلومی از تاج(استقلال) با 19 گل زده 1356: پاس تهران - آقای گل: عزیز اسپندار از ملوان بندرانزلی با 16 گل زده 1357: این دوره به علت انقلاب شکوهمند اسلامی ناتمام ماند - آقای گل: حسین فرکی از پاس با 7 گل زده(تا پیش از لغو مسابقات)
لیگ قدس: 1368-69: استقلال تهران - آقای گل: محمد احمدزاده از ملوان با 16 گل زده
مسابقات جام آزادگان: 1370: پاس تهران - آقای گل: فرشاد پیوس از پرسپولیس با 11 گل زده 1371: پاس تهران - آقای گل: جمشید شاه محمدی از کشاورز با 11 گل زده 1372: سایپا تهران - آقای گل: عباس سیمکانی از ذوب آهن با 17 گل زده 1374: سایپا تهران - آقای گل: فرشاد پیوس از پرسپولیس با 20 گل زده 1374-75: پرسپولیس - آقای گل: محمد مومنی از پلی اکریل اصفهان با 19 گل زده 1375-76: پرسپولیس - آقای گل: علی اصغر مدیرروستا از بهمن با 18 گل زده 1376-77: استقلال تهران - آقای گل: حسین خطیبی از شهرداری تبریز با 15 گل زده 1377-78: پرسپولیس - آقای گل: عبدالجلیل گل چشمه از ابومسلم و کورش برمک از تراکتورسازی با 11 گل زده 1378-79: پرسپولیس - آقای گل: مهند المهدی از صنعت نفت آبادان با 15 گل زده 1379-80: استقلال تهران - آقای گل: رضا صاحبی از ذوب آهن اصفهان با 14 گل زده در آن سال(1379) به تازگی مسابقات فوتبال باشگاهی ایران با نام جام آزادگان با قهرمانی استقلال به پایان رسید تا در اولین سال از دهه 80 شاهد برگزاری لیگ حرفه ای در ایران باشیم.