تهیه‌ی نقشه‌های آتشفشان دماوند از سوی سازمان زمین‌شناسی
■ اثرپذیریِ چهار استان در صورت فوران پژوهشگرانِ سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، نقشه‌های بیست‌وپنج‌هزارم آتشفشان دماوند را به عنوان یک آتشفشان خفته تهیه کرده‌اند و به گفته‌ی آنها، این نقشه‌ها با رویکرد بررسی مخاطرات تهیه شده است؛ چرا که در صورت فوران دماوند، ۴ استان که یک‌چهارم جمعیت کشور را در خود جای داده‌اند، تحت تأثیر قرار می‌گیرند. حمیده رشید، مجری طرح تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی آتشفشان دماوند در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اقدامات این سازمان در زمینه تهیه نقشه‌های یکصد هزارم، افزود: تهیه این نقشه‌ها در اوایل دهه ۸۰ به پایان رسید و بعد از آن از سوی سازمان زمین‌شناسی تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی آتشفشان دماوند در دستور کار قرار گرفت. وی تهیه نقشه‌های بیست و پنج هزارم آتشفشان دماوند را از اهداف این پروژه نام برد و یادآور شد: برای این منظور تحقیقات زیادی از سازمان‌های زمین شناسی دنیا آغاز شد تا ببینیم تهیه نقشه‌های بیست و پنج هزارم بهتر است یا پنجاه هزارم که در نهایت تهیه نقشه‌های بیست و پنج هزارم در دستور کار قرار گرفت. به گفته وی، نقشه‌های بیست و پنج هزار نقشه‌هایی هستند که دقت آنها از نقشه‌های قبلی بیشتر است و می‌توان از آنها در کارهای عمرانی استفاده کرد و در زمره نقشه‌های کاربردی به شمار می‌روند. رشید، با بیان اینکه برای تهیه این نقشه‌ها اولویت‌هایی در نظر گرفته شد، ادامه داد: با توجه به اینکه دماوند یک آتشفشان خفته است و نه خاموش؛ احتمال می‌رود که در هر زمانی فعال شود؛ از این رو تهیه نقشه‌های این آتشفشان با اولویت مخاطرات در دستور کار سازمان زمین‌شناسی قرار گرفت. آخرین مطالعات دماوندِ خفته مربوط به سال ۱۹۶۶ است مجری طرح، دقیق‌ترین نقشه‌های تهیه شده از دماوند را توسط "آلن باخ" سوئیسی مربوط به سال ۱۹۶۶ دانست و خاطر نشان کرد: این نقشه‌ها در قالب تز دکتری وی تهیه شد و نقشه‌های تهیه شده مربوط به اطراف قله دماوند و نه خود دماوند بوده است و بعد از آن نقشه‌های ۲۵۰ هزارم و ۱۰۰ هزارمی که از این آتشفشان تهیه شد، تحقیقات "آلن باخ" بود و تحقیقات دقیق‌تری بر روی آن انجام نشده است. وی با بیان اینکه در این پروژه سازمان زمین‌شناسی در صدد تهیه نقشه‌های بیست و پنج‌هزارم برآمد، اضافه کرد: برای این منظور مطالعات اولیه‌ای صورت گرفت؛ ولی در نهایت منجر به انتشار نقشه‌ای نشد. رشید، آغاز انجام این مطالعات را از سال ۸۸ ذکر کرد و گفت: در این مطالعات ما اقدام به تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی دو منطقه "رینه" و "چاچال" دماوند کردیم. این دو منطقه بخش عمده‌ای از قله دماوند را در بر می‌گیرد. به گفته این محقق حوزه آتشفشان‌شناسی، برداشت صحرایی این دو نقشه در سال‌های ۸۸ و ۸۹ طی ۸ ماموریت انجام شد و با توقف ۵ ساله، در سال‌های ۹۵، ۹۶ و ۹۷ با ۶ ماموریت، انجام و برداشت‌های این آتشفشان تکمیل شد. وی با تاکید بر اینکه در سال گذشته عملیات صحرایی تهیه این نقشه‌ها به پایان رسید، ادامه داد: برای آتشفشان‌ها حتماً باید نقشه‌های خطر آن تهیه شود و برای تهیه این نقشه‌ها نیاز به نقشه‌های زمین‌شناسی پایه داریم و تا این نقشه‌ها در دسترس نباشد، امکان انجام اقدامات بعدی مهیا نخواهد بود. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر مرتبط با موضوع، در دسترس شما خواهد بود.گسل‌های دماوند رشید، تهیه نقشه زمین‌شناسی را دارای مراحل مختلف "جمع‌آوری اطلاعات اولیه"، "تلفیق داده‌ها با یکدیگر"، "مطالعات و برداشت‌های صحرایی و آنالیز و پروسس این داده‌ها در آزمایشگاه" و در نهایت "تهیه نقشه" ذکر کرد و افزود: این نقشه‌ها، حاوی اطلاعاتی در خصوص واحدهای سنگی، سن آنها، نوع سنگ (رسوبی، دگرگونی و آذرین)، گسل‌ها و چین خوردگی‌ها و پتانسیل‌های معدنی است. وی در خصوص گسل‌های آتشفشان دماوند توضیح داد: دماوند، آتشفشان جوان و تاریخچه فعالیت آن از حدود ۱.۸ میلیون سال تا ۷ هزار و ۳۰۰ سال پیش بوده است؛ از این رو این آتشفشان یک آتشفشان جوان به شمار می‌رود و بر این اساس گسل خوردگی در آن کم است، چون پیدایش آن به زمان کوتاهی محدود می‌شود. مجری طرح با بیان اینکه اگر در البرز گسل‌های زیادی وجود دارد، به دلیل تاریخچه آن است که مربوط به زمان‌های بسیار قدیمی پرکامبرین و پالئوزوئیک می‌شود، ادامه داد: ولی دماوند کاملاً جوان است؛ از این رو گسل‌های مشخصی در آتشفشان دماوند نداریم و تنها تعدادی گسل محدود در نقشه داریم که ادامه واحدهای قدیمی‌تر البرز هستند که از این منطقه عبور می‌کنند. مطالعات مخاطرات آتشفشان خفته رشید، با تاکید بر اینکه اجرای پروژه نقشه‌های زمین‌شناسی دماوند، بر اساس استانداردهایی اجرایی شده است، افزود: در این طرح واحدهای سنگی را مورد مطالعه قرار دادیم و از سوی دیگر از آنجایی که آتشفشان دماوند یک آتشفشان مرکب است و دارای گدازه، مواد آذر آواری و خاکستر است، متوجه شدیم که در آخرین فوران، همه سطح دامنه این آتشفشان با مواد خارج شده از آن پوشانده شده است؛ به گونه‌ای که در دامنه غربی مشاهده کردیم گدازه ۷ هزار ساله همه سطح را پوشانده است. وی افزود: ما به منظور مطالعات مخاطرات دماوند در مناطقی که امکان برداشت وجود داشت، مانند "دره گزنه" و "یخار" نمونه‌بردای و مورد سن‌سنجی قرار دادیم تا بتوانیم دوره بازگشت آتشفشان را همانند دوره بازگشت احتمالی زلزله محاسبه کنیم. بر اساس نتایج این مطالعات می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که چه زمانی احتمال فوران این آتشفشان وجود دارد. این مطالعات در پایش‌های ما از این آتشفشان صورت گرفته است. مجری طرح در عین حال خاطر نشان کرد: در مورد دماوند آنچه که مهم است، این است که ما در منطقه "آب‌اسک" یکسری "ایگنمبریت" هایی را مشاهده کردیم. ایگنمبریت‌ها توپ‌های جوش خورده‌ای هستند که در زمان فوران آتشفشان، حرارت بسیار زیادی دارند و می‌توانند موجب مرگ و میر بالایی شوند. وی اضافه کرد: این امر برای ما مهم است که آیا به غیر از منطقه "آب اسک" این مواد در سایر مناطق وجود دارند یا خیر. رشید در پاسخ به این سوال که در صورت فوران آتشفشان دماوند کدام استان‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند، با بیان اینکه در این زمینه مطالعات زیادی انجام نشده است، اظهار کرد: مطالعاتی که پژوهشگران کشور در زمینه جهت بادهای این منطقه انجام داده‌اند، نشان می‌دهد که بیشتر جهت باد در این منطقه به سمت شرق است و آتشفشان دماوند در صورت فوران، کمتر استان تهران را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بیشتر استان‌های مازندران و گیلان تحت تاثیر قرار می‌گیرند. علت مهم بودن تهیه‌ی نقشه‌های آتشفشانی این محقق سازمان زمین‌شناسی با بیان اینکه علاوه بر تهیه نقشه‌های آتشفشان دماوند، تهیه نقشه‌های آتشفشان‌های سبلان و تفتان از طریق بخش خصوصی پیگیری می‌شود، گفت: نقشه‌های آتشفشان تفتان در مراحل نهایی چاپ است، ولی درمورد نقشه‌های آتشفشان سبلان علی‌رغم گذشت ۱۰ سال هنوز نتوانستیم نقشه‌ای از آنها دریافت کنیم. وی با بیان اینکه تهیه نقشه آتشفشان بزمان به علت دور بودن از مراکز جمعیتی در اولویت قرار ندارد، یادآور شد: آتشفشان دماوند به دلیل قرار گرفتن در حد فاصل استان‌های تهران، البرز، سمنان و مازندران، در صورت فوران می‌تواند این محدوده با حدود ۲۰ میلیون جمعیت را تحت تاثیر قرار دهد و زندگی یک چهارم جمعیت ایران را مختل کند. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر مرتبط با موضوع، در دسترس شما خواهد بود.با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر مرتبط با موضوع، در دسترس شما خواهد بود.
|
