بی مهری به ریه های تنفسی شهرها،جفایی بر روح خسته شهروندان
به گزارش ایمنا ، نتایج تحقیقات کارشناسان از سویی بیانگر وجود تفاوت های اساسی در روش های برنامه ریزی و مقادیر سرانه ها و استانداردهای فضای سبز در ایران و جهان بوده و از سویی دیگر مبین این امر است که با استمرار روش های کنونی در ایران و استفاده از سرانه های متعارف فعلی، تحقق «شهرهای سبز» تصوری بسیار آرمان گرایانه است. از این رو بازنگری در مقادیر سرانه ها و نیز تفکیک سرانه به اجزا مشخصی چون سرانه پارک های محدوده شهر، سرانه تفرجگاه های حریم شهر و ... ضروری است. تعیین سطح و سرانه کاربری فضای سبز در ایران ، تاکنون عمدتاً براساس استانداردهای مورد استفاده در کشورهای دیگر بوده است. تعیین سرانه فضای سبز تا حد زیادی بستگی به خصوصیات بیوکلماتیک منطقه و شهر دارد، بر این مبنا باید گفت سرانه فضای سبز در یک شهر کویری و یا یک شهر بزرگ مانند اصفهان نمی‌تواند شرایطی همانند با یک شهر ساحلی در استان مازندران داشته باشد. با وجود این ، اطلاع از استانداردهای فضای سبز می تواند به عنوان هدایتگر فعالیتها و خط مشی‌ها به شمار آید. براساس مطالعات و بررسی های وزارت راه و شهرسازی ، سرانه متعارف و قابل قبول فضاهای سبز شهری در شهرهای ایران بین ۷ تا ۱۲ مترمربع برای هر نفر است که در مقایسه با شاخص تعیین شده از سوی محیط زیست سازمان ملل متحد (۲۰ تا ۲۵ مترمربع برای هر نفر)، رقم کمتری است. با وجود این ، در شهرهای مختلف کشور نیز این رقم ، با توجه به ویژگیهای متفاوت جغرافیایی و اقلیمی آنها، با اختلافاتی همراه است که میزان آنرا طرحهای مصوب هر یک از شهرها تعیین میکنند . در مجموع آنچه از دیدگاه محیط اجتماعی در ارتباط با فضای سبز شهری اهمیت دارد، میزان فضای سبز عمومی است ، یعنی فضای سبزی که رفت و آمد عموم مردم در آنها بدون مانع باشد، یا به تعبیر دیگر فضای سبز اجتماعی؛ بنابراین مفهوم سرانه فضای سبز تنها میتواند برای آن نوع فضای سبز به کار رود که برای گذران اوقات فراغت ، بازی و تفریح مهیا شده است . نکته‌ای که درخصوص فضای سبز از اهمیت بالایی برخوردار است، مکان‌یابی آن میباشد. یک منتقد شهرسازی معاصر معتقد است که پارک باید در جایی باشد که زندگی در آن موج میزند، جایی که در آن ، فرهنگ و فعالیتهای بازرگانی و مسکونی است، تعدادی از بخشهای شهری دارای چنین نقاط کانونی ارزشمندی از زندگی هستند که برای ایجاد پارکهای محلی یا میادین عمومی ، مناسب به نظر میرسند. مکان‌یابی فضای سبز باید از اصولی چون مرکزیت ، سلسله مراتب و دسترسی تبعیت کند . مرکزیت فضای سبز به این مفهوم است که فضای سبز حتی‌المقدور در مرکز محله، ناحیه و یا منطقه شهری مکان یابی شود. همچنین فضاهای سبز در مقیاسهای متفاوت اعم از پارکهای محله‌ای، منطقه‌ای و امثال آنها ، باید با ساختار کالبدی متناظر خود انطباق داشته باشد، به عنوان مثال پارک منطقه‌ای در محدوده منطقه پیشنهاد شود. یکی از معیارهای دیگری که در مکان‌یابی فضای سبز باید به آن توجه شود، معیار « دسترسی» است، به این مفهوم که پارکهای شهری باید از چهار جهت به شبکه ارتباطی دسترسی داشته باشند تا بدین طریق هم جمعیت بیشتری از آن استفاده کند و هم امکان نظارت اجتماعی و امنیت پارک افزایش یابد؛ بدین‌ترتیب امکان بهره‌برداری دیداری از جلوه‌های زیبای پارک برای رهگذران از چهار جهت فراهم می شود. آبیاری برخی از عرصه های فضای سبز شهر به صورت مکانیزه ممکن نیست تداوم خشکی زاینده رود، وضعیت فضای سبز و درختان شهر اصفهان را با بحران روبرو کرده اما مدیریت شهری اصفهان همواره در سالهای گذشته برای فضای سبز شهر اهمیت ویژه ای قائل بوده و علیرغم مشکلات کم آبی برای حفظ فضای سبز موجوداقدامات ارزنده ای انجام داده است . هم اکنون ۵۰ تا ۶۰ درصد فضای سبز اصفهان با روش آبیاری تحت فشار و به صورت مکانیزه آبیاری می شوند، اما بخشی دیگر از فضای سبز را به دلیل مشکلات فنی نمی توان به صورت مکانیزه آبیاری کرد. حال این سوال مطرح است که در این شرایط بحرانی فضای سبز شهر اصفهان چگونه حفظ می شود. به گفته مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان در این شرایط بحرانی با استفاده از ۴ شاخص تامین آب، انتقال آب با استفاده از کلکتور و مخازن، توزیع و مصرف آب از در جهت حفظ فضای سبز شهر اصفهان اقدام شده است. در چنین شرایطی تنها ۳۰ تا ۴۰ درصد آب مورد نیاز فضای سبز و درختان اصفهان تامین می شود و ۶۰ درصد کسری آب وجود دارد؛ بنابراین در این شرایط بحرانی فضای سبز اصفهان با چنگ و دندان حفظ می شوند. دکتر سلیمانی پور می افزاید: در برخی موارد نیز بالاتر بودن راندمان آبیاری دستی نسبت به آبیاری مکانیزه سبب می شود در برخی از عرصه ها از آبیاری دستی استفاده شود . به گفته وی در برخی از مناطق اصفهان درختان مسنی و جود دارد که در زمانی که آب در زاینده رود مو جود بوده ریشه های آنها از آب های زیر سطحی تغذیه می کردند اما اکنون که زاینده رود خشک شده است ریشه های آنها آب در دسترس ندارند و به سمت بالا آمده اند و در چنین شرایطی باید آب را پای درخت بگذاریم تا بتواند آب لازم را در اختیار گیرد . مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تصریح می کند: اکنون عرصه های جنگل کاری شهر اصفهان با سیستم آبیاری تحت فشار آبیاری می شوند ولی آبیاری برخی از عرصه های فضای سبز در سطح شهر به صورت مکانیزه ممکن نیست . سلیمانی پور با اشاره به آبیاری فضای سبز رفیوژهای میانی خیابان های شهر نیز خاطرنشان می کند: اکنون در اصفهان برای آبیاری فضای سبز رفیوژهای میانی خیابان های شهر از یکی از روش های آبیاری تحت فشار استفاده می شود که در کشور به عنوان بهترین روش شناخته شده است. وی با بیان اینکه در برخی از موارد عرض کم رفیوژهای میانی و ریشه های درختان مسن آبیاری را دشوار می کند، اظهار می کند: خیابان عباس آباد یکی از خیابان های شهر است که عرض رفیوژ میانی آن کم و درختان موجود در آن مسن است از این رو تلاش می کنیم به صورت زیر سطحی درختان مسن در این خیابان را آبیاری نماییم . مدیرعامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان به برخی از مناطق کم آب شهر نظیر منطقه اشاره می کند و ادامه می دهد: در این مناطق انتقال آب از مناطق نزدیک در اولویت قرار دارد و فضای سبز این مناطق هر چهار روز یک بار توسط تانکر آبیاری می شود . سلیمانی پور با اشاره به نشست حاشیه برخی از جداول خیابان های شهر به دلیل خشکسالی بیان می کند: در برخی از موارد شاهد روان آب از حاشیه جداول خیابان ها هستیم که بودجه ای در این خصوص تخصیص یافته که به زودی اصلاح جداول این مشکل نیز ر فع می شود . وی در خصوص اصلاح شبکه های آب می گوید: در انتقال آب از طریق شبکه های فرعی تلاش می شود فاصله ها را کم تر و از شیر های آب دو اینچ به جای شیرهای آب سه یا چهار اینچ استفاده کنیم. به گفته مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان استفاده از مواد جاذب رطوبت نیز از دیگر روش هایی است که آب در دسترس گیاه قرار بگیرد. سلیمانی پور ادامه می دهد: استفاده از مالچ هایی برای پوشاندن سطح درختان از آن برای کاهش تبخیر و تعریق و افزایش طول دوره آبیاری، کند و کوب در اطراف درختان و حفر جوی در کنار درختان نیز از دیگر روش هایی است که برای تامین آب فضای سبز و نجات آنها از بحران انجام می شود . وی فضای سبز شهر را سرمایه ای ارزشمند می داند که نمی توان پس از بین رفتن، آنها را از دیگر منابع و کشور ها وارد کرد. مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان بیان می کند: تلاش می کنیم این سرمایه ارزشمند را با چنگ و دندان حفظ کنیم و برای حفظ آنها مدیریت آبیاری و مصرف بهینه آب مورد توجه قرار گرفته است . مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان اظهار می کند: اکنون آب مورد نیاز برای ۴۲ عرصه فضای سبز اصفهان اندازه گیری می شود و نیاز آبی هر عرصه با گونه گیاهی خاص مشخص می شود. سلیمانی پور خاطرنشان می کند: با تعبیه کنتور در مبادی خروجی آب سیستم آبیاری مکانیزه کنترل می شود و آب بر اساس نیاز آبی هر عرصه خارج و در اختیار فضای سبز قرار می گیرد. به گفته وی پیمانکاران باید نحوه آبیاری فضاهای سبز را مدیریت کنند چرا که آب اضافی در اختیار آنها قرار نمی گیرد که به هر شکل که خواستند آن را مصرف کنند. مدیر عامل سازمان پارک ها و فضای سبز شهرداری اصفهان تصریح می کند: برخی از موارد که شهروندان از آبیاری غرقابی خبر می دهند در واقع مطلع نیستند که این روش آبیاری برای آبیاری درختان مسن اجتناب ناپذیر است . وی با اشاره به روان آب از حاشیه جداول و هدررفت آب در آبیار ی با تانکر اشاره می کند و می گوید: با پیمانکارانی که اصول آبیاری را رعایت نکنند برخورد می شود و اخطار ، جریمه و حذف ابزار های هستند که برای بر خورد با آنها استفاده می گردد. مدیرعامل سازمان پارکها و فضای سبز شهرداری اصفهان با اشاره به آبیاری فضای سبز در مناطقی که بیشتر با بحران آب روبرو شده اند، می افزاید: برخی از مناطق شهرداری سیستم لوله کشی قبلی آنها به صورت حلقوی بود اما اکنون با حمایت های مدیریت شهری اصفهان انتقال آب به وسیله کلکتور انجام می شود به طور مثال با استفاده از کلکتور مناطق ۱،۲ و ۱۱ آب را با لوله ای به قطر ۳۰۰ میلی متر به دیگر منطقه انتقال می دهد. سلیمانی پور تصریح می کند: این روش مشکل تعادل و هدررفت آب لوله های حلقوی را برطرف می کند تا آب به صورت بهینه در نقاط مختلف شهر منتقل شود. وی خاطرنشان می کند: در بعضی از مناطق به علت کمبود آب و خشک شدن چاهها ،آبیاری فضای سبز به کمک ۴۵ تانکر آبرسانی انجام می گیرد. نظر جالب وزیر نیرو! زاینده رود اصفهان چندسالی است دستخوش سیاست های اشتباه برخی مسؤولان شده است و در طول یک سال شاید فقط یک ماه آب در آن جاری شود . اصفهانی ها و مسافرانی که به این شهر سفر می کنند با دیدن این رود زیبا روحیه می گرفتندو به گفته کارشناسان افسردگی از آنها دور می شئ اما با این اوضاع فعلی ، شهروندان دل به دیدن فضای سبز اطراف آن خوش کرده اند . اما وزیر نیرو در سفر اخیر خود به اصفهان در جلسه شورای اداری این استان ، گفت: با افزایش بی‌رویه جمعیت شهر اصفهان، افزایش ۴۵ هزار هکتاری باغ و زمین کشاورزی و مراتع در حاشیه زاینده رود در گذشته و تبدیل شدن آن به ۲۰۰ هزار هکتار، این استان امروز قطعاً به یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب نیاز دارد، اما این آب از کجای زاینده‌رود بایدتأمین شود؟! چیت چیان در اظهار نظری جالب افزود: فضای سبز شهری اصفهان بهترین فضای سبز شهری است اما آیا اصفهان با این شرایط آبی نیازمند چنین فضای سبز شهری است که روزانه بخواهید پنج هزار فضای شهری را آب دهید؟، به نظر من فضای سبز اصفهان باید کاهش پیدا کند! فضاهای سبز ریه تنفسی هر شهر است روح لطیف انسانها که زائیده سرشت طبیعت و طبیعت دوستی است و در معرض خطر دست ساخت های بشر که معمولاً ترکیبی از فولاد و بتن و سایر سازه های سخت بوده بوسیله فضاهای سبز تلطیف می یابد. وجود فضاهای سبز در شهرها سختی محیط این انباشته ها را کاهش داده و محیط زندگی را به روح انسان نزدک نموده و زیبائی های شهر را دو چندان می نماید. محدودیت های عرصه شهری، رشد جمعیت و مهاجرت پذیری شهرها سبب گردیده تا فضاهای زندگی در بستر زمان محدود و کوچکتر گردد. زندگی آپارتمانی با آن همه مشکلات روحی و روانی که برای اعضاء خانواده ها به بار می آورد ره آورد توسعه شهر ماشینی می باشد از طرفی شهروندان دائماً در معرض محدودیتهایی بوده که صنعت و فراورده های آن برای انسان بوجود آورده است و آنها در پیچ و خم ترافیک شهری، آلودگی هوا، آلودگی صوتی و دهها مشکل دیگر گرفتار و تحت فشار قرار داده است. در این میان فضاهای سبز شهری محیطی است که روح خسته انسان ها را شادابی و جسم خسته را توانایی بخشیده و سبب بالا بردن توان روحی و جسمی انسان ها می گردد. فضاهای سبز را می توان ریه تنفسی هر شهر نامید زیرا گیاهان با عمل فتوسنتز قادرند بخش قابل توجهی اکسیژن تولید و بخش مهمی از گازهای سمی را جذب نمایند ، هر هکتار فضای سبز قادر است سالیانه ۱۵ تن اکسیژن خالص تولید نموده و چندین تن مواد معلق را جذب نماید. پس طبیعتاً گیاهان را می توان به عنوان بهترین پالاینده آلودگی های هوا تلقی نمود. مطالعات انجام شده حاکی از آن است که درختان در حاشیه پارکها و خیابان ها قادرند که میزان صدا را از ۱۵ تا ۴۲ درصد کاهش دهند. علاوه بر مسائل فوق، فضاهای سبز در کنترل درجه حرارت و تعدیل هوا، کاهش تابش نور خورشید و تأمین سایه انداز در معابر معمولی، کنترل باد و باران و سیلاب، تثبیت خاک و شن های روان و مواردی دیگر نقش بسزایی دارد. با عنایت به بخش های فوق وجود فضای سبز جزو الزامات زندگی شهری بوده و اجتناب ناپذیر می باشد. خبـــرگزاری ایمنـــا |
